zondag 7 juni 2009

Ajaxfans naakt de polder in

Hans van der Heijde - De Republyk

Voor wie erg geschrokken is van de winst van de PVV bij de Europese Verkiezingen deze week, is dit boek een aanrader want dan blijkt: het kan altijd nog weer erger. We mogen tenminste hopen en aannemen dat de gebeurtenissen in De Republyk niet ons voorland zijn. De achterflap geeft het aardig weer: 'een vitale, sterk gecomponeerde en bij vlagen hilarische roman over de opkomst en ondergang van een Vrije Friese Republiek, van begin tot eind boeiend, geloofwaardig en - in een tijd waarin in Nederland de kloof tussen burger en politiek wordt gedicht met plat, nationalistisch exclusivisme - ook uiterst actueel '.

Prima notendopje en zeker voor een geboren Fries en sc Heerenveen-fan, zoals ik, een nieuwsgierig makende omschrijving. Het leek me een statement om het boek op vakantie in de provincie Limburg te lezen. De Vrije Friese Republiek ontstaat uiteindelijk naar aanleiding van rellen die met voetbal te maken hebben: erg amusant beschreven. Niet zo heel realistisch maar dat geeft niet. Friese fans zorgen ervoor dat Ajacieden de provincie niet binnenkomen en jagen ze zonder hun kleren de polder in. Heerenveen wint daardoor de beker (wel weer heel realistisch, ik droom nog iedere nacht over de penalty van Sibon) maar die wordt ze weer uit handen genomen door de KNVB. Dan zijn de rapen gaar en is de boel niet meer tegen te houden. Friesland wordt onafhankelijk. Van der Heijde beschrijft daarna uitvoerig en soms wel erg gedetailleerd, en ook wat sophisticated en met ietwat te veel kennis van het Latijn, de tot stand koming van een nieuwe democratie. Een dichter met de naam Sybe Sybesma neemt het voortouw en laat zich inspireren door het oude Athene. Het leidt tot interessante bespiegelingen over democratie, het volk en de wil van de meerderheid. Allemaal enorm actueel maar doordat het op de situatie in Friesland is geschreven, en een afsplitsing toch echt niet aan de orde is, blijft het een zelfstandig verhaal dat niet ingehaald wordt door de tijd.

Het boek is feitelijk het relaas van de assistent van Sybesma. Na een wat zakelijk beschreven ouverture, weeft hij het persoonlijke verhaal van deze jongeman, die door het uitroepen van de republiek uit zijn depressie raakt, er vakkundig doorheen en dat geeft het boek een extra dimensie.

Alhoewel de auteur aangeeft dat alle kenmerken en uitspraken van de personages aan zijn fantasie zijn ontsproten, haalt hij toch wat merkwaardige strapatsen uit door bestaande mensen herkenbaar naar voren te komen (o.a. Ed Nijpels, oud-burgemeester Loeki van Maaren en 'Mart Sleets'). Opvallend is vooral dat de man om wie veel draait in dit boek, dichter Sybe Sybesma, echt heeft bestaan, en pas een dikke twintig jaar geleden is overleden. Voor mij voegt dat niet veel toe en is het eerder verwarrend.

Ook voor niet-Friezen een uitermate interessant boek. Volgens mij heeft het boek nog niet zoveel aandacht gehad maar dat is onterecht. Ook wel prettig want daardoor was ik niet beinvloed of vooringenomen en heb ik geheel op eigen kracht een mening kunnen vormen en op die manier is zo´n boek ook echt een verrassing. Het is erg goed geschreven en die term vitaal van de achterflap klopt, al zou ik nooit op dat woord zijn gekomen. Ook hilarisch, boeiend en actueel zijn de juiste bewoordingen. Geloofwaardig is het allemaal wat minder. Het loopt op het eind aan alle kanten uit de hand maar dat maakt het boek er niet minder om. Helemaal gierend uit de klauw loopt het verhaal niet en dat is op zich een wonder.

Het is interessante kost voor mensen die geinteresseerd zijn in de werking van democratie en populisme. Alle goede bedoelingen ten spijt, wint het nationalisme uiteindelijk en dat was geenszins de bedoeling. De afkeer van de Haagse minachting zet zich uiteindelijk om in een gevoel van heimwee naar het rood-wit-blauw. Democratie valt nog niet mee.

Een bijzonder boek van een onbekende schrijver, Hans van der Heijden publiceerde hiervoor alleen een verhalenbundel. Ik zou zeggen: it giet oan, kopen en lezen dit boek.

Jaaps boekencijfer: 8.8

Geen opmerkingen: