Werken aan de spanningsboog

Karlijn Stoffels - De ontvoerde prins


De derde in de reeks van De bende van de zwarte hond, een serie die wat wegheeft van het legendarische De Vijf van Enid Blyton. En het toeval wil, of zou het geregisseerd toeval zijn dat van De Vijf ook een deeltje met exact dezelfde titel is verschenen?

Stoffels heeft zichzelf na Mosje en Reizele uit 1997 nooit meer geevenaard maar is daarna wel gestaag aan een, inmiddels gevarieerd, oeuvre gaan bouwen. Dit is alweer haar negende roman en zelfs de tweede die dit jaar verschijnt, na Tegen de muur op. Het is Stoffels verdienste dat ze op een vanzelfsprekende manier de multiculturele samenleving beschrijft in haar romans.

Over deel 2 van deze Stoffels-serie was ik wellicht iets te kritisch. Ik was licht ontgoocheld over het feit dat een begaafde auteur als Stoffels zich op het pad van het vrij simpele spannende kinderboek begaf. Ik vermoedde commerciele motieven. Stoffels reageerde daarop en vertelde dat ze zich graag wil ontwikkelen als schrijver en benieuwd was of het haar lukte om boeken met een letterlijke spanningsboog te schrijven. Daardoor werd ik milder gestemd en heb ik dit boek met een andere aanvangsbelangstelling gelezen.

In De ontvoerde prins beleeft het groepje vrienden uit het internaat (voor kinderen van wie de ouderen in het buitenland zijn en doorgaans uit de betere kringen afkomstig) opnieuw een spannend avontuur dat het zelf oplost. Al rap wordt Moerad ontvoerd maar de kidnappers hebben de verkeerde kleurling te pakken; ze denken met de zoon van een sjeik te maken te hebben. De cateraar van het internaat blijkt een dubieuze rol te spelen al blijkt hij daar weer zo zijn eigen motieven voor te hebben. Het mysterie wordt opgelost in dit lekkere leesboek dat onderhoudend is maar niet echt heel spannend wil worden. Daarvoor is het te schematisch en voorspelbaar van opzet. De sfeertekeningen en karakters zijn aardig en vooral de onderlinge verhoudingen in de vriendengroep en in het internaat zijn goed uitgewerkt maar je zit niet op het puntje van je stoel omdat je wilt weten hoe het afloopt. Stoffels heeft dus nog wel iets te leren op het gebied van de spanningsboog.

Jaaps boekencijfer: 6.8

Lichamen vergaan maar woorden niet

Ik wil een naam van chocola, Querido´s poeziespektakel 2. Opgediend door Ted van Lieshout. Met gedichten van Eva Cox, Simon van der Geest, Eva Gerlach, Hans Hagen, Elma van Haren, Tjitske Jansen, Florian Kullberg, Sjoerd Kuyper, Elvis Peeters, Tonnus Oosterhoff, Edward van de Vendel, Rogi Wieg en vele anderen.

Ted van Lieshout is een onvermoeibaar pleitbezorger van serieuze kinderpoezie en mag voor uitgeverij Querido voor de tweede keer een bloemlezing verzorgen. Ted is de Gerrit Komrij van de kinderpoezie aan het worden al gaat het hier niet om een definitief overzicht maar een tussenstand. Van maar liefst zeventig Vlaamse en Nederlandse dichter is werk te lezen waarvan het meeste niet eerder is gepubliceerd.
Hier wordt niet maar een beetje gerijmd maar serieus en op behoorlijk niveau met woorden getoverd. Sommige gedichten lijken een vingeroefening of een aanzet tot iets moois en maken een wat onaffe indruk maar er staat genoeg in de bundel om van te genieten. Het is een behoorlijke maaltijd dus doseren is geboden, zodat je niet met buikpijn blijft zitten. De gedichten zijn op een losse manier op thema gerubriceerd zonder dat het hoofdstukjes zijn.

Van de meeste auteurs zijn 1 of 2 gedichten opgenomen. Een paar dichters worden er uitgelicht waaronder het jonge talent Simon van der Geest dat onlangs debuteerde met de roman Geel Gras waar ik niet onverdeeld enthousiast over was. Zijn serie gedichten over Dissus(Odysseus) overtuigen een stuk meer. De koning van toen is een jongen van nu geworden en dat levert geestige en gedurfde poezie op.

Ik wil een naam van chocola is een gevarieerde en speelse bundel met mooie en lelijke tekeningen (en prachtige van Jan Jutte)en een paar interviews. Dennis Tepebasi, met zijn 11 jaar de jongste dichter uit de bundel, zegt een paar intelligente dingen over de dichtkunst. '

Wat ik doe is altijd even je gedachten laten varen en je emoties laten varen door je pen of potlood. Je moet niet bang zijn om jezelf te zien op dat moment en misschien word je wel een onvergetelijke artiest die als enige de pracht van de wereld op papier kan zetten. Want, lichamen vergaan, maar woorden niet'. Zo, amen!

Uit Ik wil een naam van chocola blijkt aan dat er veel gedicht wordt voor kinderen en juist de varieteit is zo interessant. Het kan diep gaan of oppervlakkig blijven. Lang, kort, geestig, flauw, toegankelijk, onbegrijpelijk enz. Voor elk wat wils, zeg maar.

Jaaps boekencijfer 7.5

Chris Cleave - Kleine Bij

De achterflap doet nogal moeilijk over dit boek. 'Op het moment dat je begint te lezen, wil je je vrienden erover vertellen. Maar vertel hun alsjeblieft niet waar dit boek over gaat. Door de magie van het boek komen ze het vanzelf te weten'. Dit soort marketinggelul (schep een geheimzinnig sfeertje en er ontstaat een soort fuzz) maakt een boek er echt niet aantrekkelijker of interessanter op. Het volstaat om te zeggen dat dit boek van Guardian-columnist Chris Cleave verfilmd wordt met waarschijnlijk Nicole Kidman in de hoofdrol en dat het inmiddels in meer dan twintig landen is verschenen. Kleine Bij is een internationale hit en dat is niet eens zo logisch. Het is geen bijzonder toegankelijk boek al is het vlot geschreven, daarin valt de hand van een columnist te herkennen.

De populaire stijl doet enigszins afbreuk aan de serieuze thematiek die in deze roman wordt aan gekaart. Een Nigeriaanse asielzoekster verlaat het detentiecentrum en zoekt de Engelse familie op die ze eerder in haar geboorteland tegenkwam. Er is tijdens die ontmoeting iets verschrikkelijks gebeurd wat diep heeft ingegrepen in de levens van alle personages. Het perspectief ligt afwisselend bij Kleine Bij, de naam van de Nigeriaanse, en bij Sarah, hoofdredactrice van een vrouwenglossy, en dat is een slimme zet van Cleave. Want het gaat om die beide kanten van het verhaal: een vrouw die een nieuwe toekomst zoekt en een vrouw die haar toekomst eigenlijk al kwijt is.

Er valt zeker wat op het boek aan te merken maar feitelijk is de roman vooral een aanklacht tegen de manier waarop er in Engeland met immigranten wordt omgegaan. Cleave geeft vrij overtuigend aan wat er niet deugt en dat maakt indruk. Een boek met een boodschap die middels een aangrijpend relaas vrij hard binnenkomt. Vrij logisch dat Kleine Bij wordt verfilmd, het leest al min of meer als een scenario.

Jaaps boekencijfer: 7.8

Absolute top!

Annemarie van Haeringen - De koning nodigt je uit





De Koning pikt het niet dat Blootpad niet op zijn verjaardag komt en gaat verhaal halen. Blootpads verweer is dat hij zijn huis niet uit durft omdat hij zich zo bloot voelt als hij buiten is. Daar weet de Koning wel raad op en hij bakt van klei een bruingebakken schild. De fabel eindigt met de alleszeggende en bijna briljante zin: 'Schildpad vond het heerlijk om uit te gaan terwijl hij toch veilig thuis was!'.

Vier dierenfabels van Annemarie van Haeringen, die al eerder los verschenen, zijn samengebracht in deze prachtige bundel. Twee maal schildpad, het verhaal over de reigers en dat van Eekhoorn en Aap. Verhalen die gaan over het delen van dingen met anderen. Waarom kom jij niet op mijn feestje? Mag de ander ook iets van jouw lekkernijen? De verhaaltjes van Annemarie van Haeringen zijn niet belerend maar gaan wel ergens over. Je kunt alles voor jezelf willen houden, zoals Aap die zich de wintervoorraad van de Eekhoorns toeeigent maar daardoor zijn vrienden dreigt te verliezen. Dat was nou ook weer niet de bedoeling. Liever een dikke vriend dan een dikke buik, denkt Aap.

Het zijn Toon Tellegen achtige fabels waarin de dieren kleine probleempjes aan roeren. Multitalent Van Haeringen kan zowel schrijven als tekenen. De prenten hebben een grote zeggingskracht door de eenvoud en de emoties die ze uitstralen. Zoals de Eekhoorns tussen de enorme bomen staan. Kleine diertjes maar ontzettend aanwezig doordat ze allemaal omhoog kijken naar het de plek waar Aap hun wintervoorraad heeft verstopt.

Dit is een prentenboek van hoog niveau. Van Haeringen behoort tot de absolute top in Nederland en ver daar buiten en verhaaltjes als deze kunnen niet vaak genoeg opnieuw uitgebracht worden en onder de aandacht komen.


Jaaps boekencijfer: 9.2

Hoera honderd!!!

Hoera, dit is het honderdste stukje op JaapLeest. In juli vorig jaar begonnen en een jaar later nog steeds actief bloggend. Sommige bloggers beginnen enthousiast maar houden het na een tijdje voor gezien. Ik ook. Met bloggen dan. Deze blogspot promoveert naar een heuse website. Het domein http://www.jaapleest.nl/ is geclaimd en er worden nu overuren gedraaid (tot in Uruguay en Portugal aan toe) om de site van een gedegen inhoud en een goede 'look-and-feel' te voorzien. Nog meer recensies maar ook meer boekennieuws en vooral betere mogelijkheden tot zoeken en reageren.

Wat een ambitie, hoe komt dat zo? Natuurlijk vooral omdat ik een enthousiast baasje ben en er een wereld te winnen is op het terrein van jeugdboeken. Daarom ben ik ook zeer vereerd dat ik vanaf zaterdag 5 september wekelijks op radio 2 over jeugdboeken mag vertellen. In het programma SnoTime! op de zaterdagochtend. Er breken mooie tijden aan!

En lees nog even het interview met Ted van Lieshout in de Volkskrant van vandaag waarin hij zegt: 'Ik zie het niveau van het kinderboek achteruit hollen. Met mij gaat het goed, maar de Nederlandse jeugdliteratuur zit in een dip.’

Martha Heesen - Mijn broer, de nieuwe en ik

Toen mijn oudere broer ging studeren, verhuurden mijn ouders zijn kamer aan studenten van de sportopleiding. Er kwamen jongens (en later ook meisjes) in ons huis en ons gezin en dat was gek en spannend en niet altijd leuk. He ging niet altijd goed, met de opleiding, of bij ons, en dan gingen ze weer weg en kwamen er weer nieuwe. Ik heb er verschillende zien komen, de een sprak een soort Fries dat ik niet verstond, de ander had een gokverslaving, Marco had maar liefst 9 paar Nike-schoenen waar ik diep van onder de indruk was. Ze aten mee aan tafel en kregen, in de ogen van mijn broertje en ik, een voorkeursbehandeling. Zij betaalden dan wel maar wij woonden er toch al eerder. Wij wilden ook wel het grootste stuk vlees en wij waren ook niet bepaald dol op afwassen.

Het was altijd weer spannend en ook wel apart maar nooit echt heel erg leuk, zo'n indringer in huis waar rekening mee gehouden moest worden. Het verstoorde op de een of andere manier ons evenwicht, van het gezin met twee zoons.

In het nieuwe boek van Martha Heesen gaat het ook om een gezin waarvan de twee zoons geconfronteerd worden met steeds weer een nieuwe huisgenoot. Toon van 10 en zijn oudere broer is er ambivalent over:

'Je mag hier je kamerdeur niet op slot doen. Dat betekent dat er aldoor iemand kan binnenkomen. (...) Het heeft iets met de zielenpoten te maken. Ik ga dat niet allemaal uitleggen. En zielenpoten mag je bij ons helemaal niet zeggen. Dat ga ik ook niet uitleggen'.

De zielenpoten zijn pleegkinderen die soms kort en soms langer blijven en hun eigenaardigheden en gewoontes en levensverhaal meenemen. In zes hoofdstukken maken we kennis met zes nieuwe kinderen waar telkens iets mee aan de hand is. Heesen gaat niet te diep op de probleemgevallen in. De pleegkinderen zijn passanten, het zijn Toon en zijn broer Jan die er telkens maar weer aan moeten winnen. Dat doen ze met frisse tegenzin. Ze hebben hun eigen taal en manieren en rituelen om met de nieuwe situaties om te gaan. Ogenschijnlijk nukkig. Maar ga er maar aan staan: steeds weer een ander kind dat veel aandacht vraagt, vader en moeder die er helemaal voor gaan en altijd de kans dat ie morgen weer weg is.

Een boeiend thema dat eigenlijk een wat uitgebreider verhaal had verdiend. Heesen stipt een interessant thema in maar het blijft wat aan de oppervlakte. Ook omdat er nogal veel aandacht is voor broer Jan die een zwemkampioen is en veel druk ervaart. Er zit een zekere broeierigheid in het boek. De pleegkinderen hebben allemaal een geheim en de broers bevechten hun eigen plekje. Een aardig boek maar meer een aanzet voor een breder opgezette roman.

Jaaps boekencijfer: 7.1

Wat is gewoon?

Selma Noort - Donders! Van wie is die arm?!
Selma Noort - Getsiederrie! Eeten met Sil, Geerten en Mare

Selma Noort is een werkbij. In gestaag tempo werkt ze aan een kwantitatief indrukwekkend oeuvre en het zou me niet verbazen als haar publicatielijst op ergens tussen de 80 en 100 titels uitkomt. Noort schrijft voor veel verschillende leeftijdscategorieen. Donders! is haar nieuwste boekje en geschikt voor kinderen vanaf 7 jaar, Getsiederrie! is een verzamelbundel in het kader van de kinderboekenweek en bedoeld voor kinderen van 6 t/m 10 jaar.

Ze willen zo graag gewoon zijn. Dani en Jan. Maar het lot heeft anders beslist. Ze beginnen op dezelfde dag op een nieuwe school. Blijken ze dezelfde achternaam te hebben (Donder) en boven elkaar te wonen. Dat is al niet heel erg gewoon. De twee belhamels vinden de arm van een etalagepop in een container en daarna ontrolt zich tegen wil en dank een gezellig avontuur in de buurt en op school waarin die arm telkens weer opduikt. Met die arm in de buurt lukt het niet om echt gewoon te zijn. Sommige kinderen hebben dat, wil Noort maar zeggen, dat ze in dingen verzeild raken ook al doen ze nog zo hun best het te ontlopen. Die moraal is wat vergezocht want daarvoor is het avontuur te klein en zijn de kinderen niet bijzonder genoeg. Maar dat is niet erg. Noort werkt een lichtelijk absurd en nogal klein gegeven vrij consequent en komisch uit zonder het groter maken dan het is. Daardoor blijft het herkenbaar en geloofwaardig. Door de verschillende wendingen is het een onderhoudend boekje voor de beginnende lezer. De illustraties van Els van Egeraat zijn echte illustraties, rechttoe, rechtaan en niet slecht maar ook niet heel bijzonder.

Jaaps boekencijfer: 7.2

De boekenweek komt er aan en uitgevers spelen daar graag op in. Vandaar dit 'snoepje van de kinderboekenweek' (het thema is Aan tafel - eten en snoepen in kinderboeken) voor 10 euro. In Getsiederrie is een aantal verhalen over Sil, Geerten en Mare verzameld uit de 7 boeken die Noort al over de broertjes en hun zusje van 5 schreef waarin eten en snoep een thema is. Prachtige tekeningetjes van Harmen van Straaten (hij weet met minimale lijntjes gelaatsuitdrukkingen te treffen) en heerlijke verhaaltjes. Ik heb hardop zitten schateren. Schateren is precies het goede woord want het zijn Noort blijft dicht bij huis. Het zijn de gewone gebeurtenissen in een gezin met jonge kinderen (een verjaardagfeestje, oudjaar, uit eten gaan, eten kopen op de camping in het buitenland) die juist door de herkenbaarheid en de eenvoud zo grappig worden. De focus ligt bij Mare, het jonge zusje, die door haar onzekerheid al snel sympathiek is. De ouders zijn heel gewoon. Ze wonen gewoon, ze eten gewoon, ze doen gewoon. Het is allemaal niet zo bijzonder en juist daardoor worden kleine dingen groot en alledaagsheden grappig. Ze zijn dol op Mare en lachen af en toe hardop om haar onhandigheid of ontwapenende gedrag, en dan schater ik dus mee. Ieder verhaaltje is een klein juweeltje - heel erg geschikt om voor te lezen. Nu al een hoogtepuntje van de komende kinderboekenweek.

Jaaps boekencijfer 8.6

Guus Kuijer - Polleke
Harmen van Straaten - Kees & Co, detectiveburau - dubbeldik

Meerdere boeken in 1 uitgave. Dat kan zeker bij jeugdboeken, die toch al vaak niet zo dik zijn, prettig en voordelig zijn. Bovendien is het fijn om ze bij elkaar te hebben. Alle vijf boeken over Polleke bij elkaar in een mooie handzame uitgave met goed gedoseerde tekeningen van Alice Hoogstadt. Guus Kuijer creeerde in 1999 vrij onverwacht met Polleke een nieuw personage over wie hij in hoog tempo 5 delen schreef. In 2001 was het alweer over en uit. Na Madelief weer een vrolijk meisje dat met een eigenzinnige blik naar de wereld en naar volwassenen kijkt. Ze heeft een vader die aan de drugs verslaafd is, een moeder die nou net haar meester als nieuwe vriend heeft uitgezocht en een vriendje dat Mimoen heet. Madelief is eigenlijk wat ouder en maakt kennis met de grote (multiculturele) wereld en met gevoelens van verliefdheid en dergelijke. Het lijkt me niet waarschijnlijk dat Polleke de lezer onberoerd laat. Ze is lief en grappig en het lukt Kuijer opnieuw om de volwassen wereld door middel van de blikrichting van een kind onder de loep te nemen. De boeken over Polleke zijn op een frisse manier verfilmd. Een mooie omnibus, voor wie alle boeken bij elkaar wil hebben of nog moet kennis maken met Polleke en ze vast en zeker achter elkaar uitleest.

Harmen van Straaten schiep ook een grappig personage dat soms maar weinig begrijpt van volwassenen. Welke ouders verzinnen het dan ook om te verhuizen naar het platteland? Die van Kees dus maar die komt er in zijn nieuwe omgeving al snel achter dat er genoeg te beleven valt.
Het detectivebureau van Kees heeft het maar druk met alle mysteries en misstanden. Van Straaten verstaat de kunst om ogenschijnlijk onzinnige en overdreven gebeurtenissen geloofwaardig in het verhaal te verweven. Het is niet razendspannend allemaal maar wel behoorlijk geestig. Het eerste deel is het leukst, twee delen in 1 uitgave is een beetje veel van het goede. Lekkere lectuur in de sfeer van de Kameleonboeken. Avonturen op het platteland zonder boodschap of pretenties.

Jaaps boekencijfers:
Polleke 9
Kees & Ko 7.5

Achterflap

'Hartelijk dank je voor je onvergetelijke bijdrage in dezen', schrijft iemand namens uitgeverij Lebowski heel aardig op een kaartje dat bij het boek zit. Kleine Stinkerd is uit. Het boek van Henk van Straten dat eerst Ik ben de regen heette en nu dus een nieuwe titel heeft in de Mid-price editie. Kost maar een tientje en dan heb je een achterflap waarop twee keer Jaap vermeld staat.

Een stukje van deze blog waarin ik aangeef dat alles klopt aan dit boek behalve de titel. En nog leuker in het beschrijvende stukje onderaan: 'Kleine Stinkerd verscheen in 2008 onder de titel Ik ben de regen en werd lovend ontvangen door de pers. Op advies van blogger Jaap veranderden wij voor deze mid-price editie de titel van de roman. Leuk, leuk. Zouden er nu meer mensen op dit blogje komen? Welkom in dat geval.

Kanshebbers op de Gouden Griffel (6)

Joke van Leeuwen - Een halve hond heel denken - een boek over kijken

Een tekening van een halve hond is genoeg om te denken hoe de rest van de hond er uit ziet. We denken niet dat die hond maar half is natuurlijk en weten dat er een kop, en start en poten aan moeten. Zo denken we die halve hond heel. Joke van Leeuwen kijkt zoals altijd op een originele manier naar de wereld. Kijkt in meerdere betekenissen in dit geval want dit boek gaat over kijken: wat is kijken, hoe werkt, wat heb je eraan en wat doet het met je. Laat het maar aan Joke van Leeuwen over om over dit soort dingen op een lichtvoetige en schijnbaar naieve manier te filosoferen. Haar tekeningen ondersteunen en vullen haar teksten doorgaans perfect aan. Jammer genoeg illustreert ze in dit boek maar weinig en gebruikt veel ander beeldend materiaal.
Wat wil Van Leeuwen met dit boekje? Goede vraag. "Voor kinderen die hun ogen willen gebruiken en volwassenen die niet denken dat ze het allemaal wel gezien hebben". Spitsvondig maar ook een beetje loos. Van Leeuwen is niet echt een expert op dit gebied en dat wreekt zich. Ze deelt met ons wat kunstacademische algemeenheden over perspectief en kleuren en de rol van licht en symbolen. Te vaak zijn het inkoppertjes (van dichtbij ziet iets er anders uit dan van veraf) en niet zelden is het weer veel te specifiek (het atmosferisch perspectief).

Een halve hond... is ongeschikt als leesboek of lekker bladerboek of educatief werkje. Dat is natuurlijk wel vaker het probleem met non-fictie: voor wie is het nou eigenlijk bedoeld en wat is het doel? In dit geval lijkt het vooral hobbyisme van de auteur. Op zich niet verkeerd natuurlijk maar er had meer ingezeten als er voor een wat duilijker lijn was gekozen. Nu is het een verzameling weetjes en leuke plaatjes. Voor de jonge tekenaar of schilder bevat het wellicht waardevolle informatie, het gemiddelde lezertje zal waarschijnlijk snel afhaken.

Het leukste weetje: horloges staan in reclames vaak op 10 over 10 staan omdat de lijnen dan een juichend poppetje zijn, dat is positief. Twintig voor 4 zou een negatief beeld opleveren.

Geef mij de fictie van Van Leeuwen maar. In het najaar verschijnt de filmeditie van Iep! Dat is pas smullen.

Jaaps boekencijfer: 6.7

Lekker veel Nixon en Hoover

Stephen L. Carter - De Paleisraad

In de nieuwe van Karin Slaughter, Genesis, kruisen de paden van twee rechercheurs uit eerdere boeken elkaars paden en dat is voor de kenners en liefhebbers natuurlijk enorm interessant. Maar als Genesis je eerste Slaughter boek is dan mis je dat dus allemaal. Niet erg, want het is als zelfstandige roman prima te lezen maar toch... Dat gevoel heb ik ook een beetje bij de Paleisraad waarin families opduiken uit de tweede eerdere romans van Carter. Maar die heb ik dus niet gelezen. Ik heb heel vaak met De keizer van Ocean Park in mijn handen gestaan maar het kwam er nooit van. Op aandringen van mijn vrienden van Miekes Leesclub nu wel direct overstag gegaan en De Paleisraad aangeschaft. Maar het voelt alsof je alleen de tweede helft van een voetbalwedstrijd ziet terwijl er in de eerste helft al drie doelpunten zijn gevallen en twee rode kaarten uitgedeeld. Ik overdrijf want het is geen beletsel bij het lezen van het boek en ik hoorde pas achteraf dat hij sommige families vaker opvoert, maar ik kan gewoon niet zo goed tegen het idee dat ik al iets gemist heb.

De Paleisraad heeft een prachtige voorplaat, zie hierboven. De mysterieuze sfeer van die prent hangt door het hele boek. Er hangt iets in de lucht, zeg maar. Het leuke aan Carter is dat hij een beetje vrijelijk met de geschiedenis omgaat, daarover legt hij in een nawoord verantwoording af. Echt gebeurde hoorzittingen of benoemingen zijn een jaartje naar voren gehaald of naar achteren verschoven in het belang van het boek. Helaas gaat hij niet zo ver als Philip Roth in Het Complot tegen Amerika waarin de geschiedenis heel letterlijk een ander verloop krijgt.

De Paleisraad is zeer geschikt voor liefhebbers van de Amerikaanse politiek, veel Nixon en Hover en Vietnam. En net als in De Infiltrant van Dennis Lehane een boek waarin de rassenproblematiek van binnenuit wordt beschreven. Al verkeren we bij Carter in de hogere zwarte kringen die nog een behoorlijke invloed kunnen uitoefenen. Invloed en macht is de grondslag voor het ingewikkelde complot dat Carter in elkaar heeft gepuzzeld en door de zwarte schrijver Eddie Wesley laat ontrafelen. Het begint spannend maar gaandeweg het boek werd ik steeds minder geinteresseerd in het raadsel en de oplossingen. Een subtiele en intelligente pageturner, schrijft een Amerikaanse krant. Zo subtiel en intelligent dat het een beetje boven het petje gaat. Het is wel te volgen maar niet te begrijpen. Carter heeft het zichzelf en ons veel te ingewikkeld gemaakt waardoor de roman niet echt spannend is. Maar ik bleef wel lezen en heb ook geen negatief eindoordeel over het boek. Op het moment dat je ervoor kiest het complot wel te geloven en lekker meegaat in het verhaal blijft een behoorlijke roman over over een interessante tijd in de Amerikaanse geschiedenis waar fictie en werkelijkheid vakkundig in elkaar verweven zijn. Geen moetje dit boek en misschien heeft het te lijden onder mijn ervaring met De Infiltrant, waar het parallellen mee vertoont maar op alle fronten door wordt overklast.


Jaaps boekencijfer: 7.0

Op leven en dood

De Hongerspelen – Suzanne Collins



De Hongerspelen is een hit in Amerika. Op diverse lijstje staat de bestseller vermeld als het beste jeugdboek van 2008. In Nederland wil het tot nu toe wat minder vlotten. Het is waarschijnlijk lastig dit boek goed in de markt te zetten. Uitgevers zijn na het enorme succes van de Harry Potter-serie naarstig op zoek naar nieuwe kaskrakers. Potter zal de komende decennia waarschijnlijk niet geëvenaard worden maar wie een heel klein beetje in de buurt komt, scoort ook zeer behoorlijk. In de Harry Potter-serie viel echter pas na geruime tijd de eerste dode terwijl in dit boek direct al meer dan 20 jeugdige slachtoffers vallen. Hele andere koek dus en wat moeilijker om te promoten. Hoe verkoop je een psychologische roman waarin jongeren elkaar afmaken?

Het is geen boek over magie en tovenarij maar over rauwe realiteit. Alhoewel het wel ook hier om een fictieve staat gaat waar eigen regels gelden. Katniss Everdeen, de hoofdpersoon, is evenals Harry Potter, intelligent, slim en bezit over een grote overlevingskracht. Voor de rest is het allemaal een stuk minder romantisch.

Het fictieve land Panem, waarin De Hongerspelen zich afspeelt, bestaat uit twaalf districten, die ooit in opstand kwamen tegen het hoofdbestuur, het Capitool. Het dertiende district is destijds uitgeroeid en met de grond gelijkt gemaakt. De inwoners van Panem leven voor het grootste deel in armoede en lijden honger. Katniss woont met haar moeder en zusje in het twaalfde en armste district. Eenmaal per jaar vinden de zogenaamde Hongerspelen plaats waaraan uit ieder district een jongen en meisje meedoen, de zogenaamde tributen. Het is een soort van toernooi dat deels als straf voor de opstand en deels als vermaak voor de elite, wordt georganiseerd. De Hongerspelen worden live uitgezonden en zijn nog het beste te vergelijken met Big Brother. Behalve dan dat er uit de Hongerspelen maar 1 kandidaat levend terugkeert, pas nadat alle andere tributen zijn omgekomen.

Katniss neemt de plek van haar jongere zusje als deze wordt ingeloot in tribuut. Ze lijkt geen schijn van kans te maken tegen de veel beter getrainde tributen uit de hogere districten. Maar dat loopt allemaal even anders. De mannelijke tribuut uit haar eigen district speelt daar geen onbelangrijke rol in. De twee vechten zich manmoedig en met wat geluk door de verschrikkingen in de jungle heen. Al vrij snel zijn er nog minder dan tien tributen over. Het grote publiek 'geniet' mee, de bevolking wordt gedwongen te kijken, van de vaak gemanipuleerde ontwikkelingen. Het is adembenemend en Collins weet deze Big Brother vakkundig en geloofwaardig neer te zetten.

Het is een spijkerhard boek met veel geweld maar het is niet om niets. De gruwelijkheden dienen een doel en hebben daardoor een zekere logica. Het minder sterke element in dit boek is dat Collins niet overtuigend maakt waarom de Hongerspelen nodig zijn om het volk koest te houden. Het evenement is bedacht om een spannend verhaal te kunnen schrijven. Waar Rowling er in slaagt om de gebeurtenissen in Zweinstein volstrekt logisch en vanzelfsprekend te doen zijn, is het verhaal van Collins op een wat geforceerder leest geschoeid. De diepere noodzaak ontbreekt. Dat maakt de gebeurtenissen echter niet minder spannend en er zitten genoeg lagen in om over door te denken.

Collins is een origineel schrijfster is die met dit opvallende werk de grenzen van het jeugdboek verkent. Het evenement zit krankzinnig in elkaar en kent veel onverwachte wendingen en ik stel me voor dat het bedlampje bij lezers pas heel laat uitgaat. Het is geen boek voor watjes maar voor kinderen die tegen een stootje kunnen. Kinderen lezen wel vaker over verschrikkingen, bijvoorbeeld in Kruistocht in Spijkerbroek, maar De Hongerspelen zit dichter op de huid en is veel rigoureuzer. Het is vanaf het begin af aan duidelijk dat Katniss slechts in leven kan blijven als de anderen doodgaan. Ook degenen die ze aardig vindt of waar ze vriendschap mee sluit. Dat maakt het boek bij vlagen bijna ondraaglijk, zeker als je je in de hoofdpersoon gaat verplaatsen. Natuurlijk gaat Collins ver maar ze roept wel belangrijke vragen op over loyaliteit en egoïsme. Waar liggen de grenzen van vriendschap en gaat deze over in liefde? En ze zet lezers aan het denken over gevoelens en instincten, over overleven en de waarde van een mensenleven. Een boek boordevol dilemma´s dat ook volwassenen in de ban zal houden.

Collins laat een paar eindjes open waardoor er ruimte is voor een vervolg. In oktober verschijnt de Nederlandse vertaling van deel 2 onder de titel Vlammen.
Het is jammer dat Collins er niet in geslaagd is context van het verhaal wat sterker te maken waardoor er iets teveel een sfeer van een 'leuk verzonnen verhaal' om heen blijft hangen dat nodig was om er een spectaculair boek van te maken. De Hongerspelen zelf zullen me nog lang achtervolgen: het gemanipuleerde, de gemuteerde dieren, het onraad dat overal schuil gaat. Het land Panem heeft me echter nog niet helemaal in de greep en blijft vooral een concept. Misschien weet Collins in deel 2 dat evenwicht te herstellen.

Jaaps boekencijfer: 7.9