And the winner is....

De tip 25 voor de AKO Literatuurprijs

Net zoals ik verzot ben op het songfestival ben ik ook dol op die boekenprijzen en dan vooral al die nominaties. Lijstjes, ik krijg er niet snel genoeg van. De AKO-tiplijst is vandaag verschenen. Dat zijn er 25 waarvan er op 17 september nog minimaal 3 en maximaal 6 overblijven en op 3 november weten we dan wie er een halve ton op zijn of haar rekening krijgt gestort.

Oh, was ik maar Marjan Veenman-Arts. Zij is dit jaar het publieksjurylid en mag veel van die boeken lezen en er lekker over ouwehoeren in de jury en er wordt nog iets met haar oordeel gedaan ook. Ze zit hier ergens tussen want dit is de jury. Hoe zou je daar tussenkomen? Ik wil ook, ik wil ook....

Een gekke lijst is dit: van de 25 boeken die op de AKO-tiplijst staan, heb ik er niet meer dan 3 gelezen. Vladiwostok van P.F. Thomese, Het recht op terugkeer van Leon de Winter en Koetsier Herfst van Charlotte Mutsaers. Twee boeken heb ik in huis, Atoomgeheimen van Marja Pruis en De Overtreder van Marente de Moor (dochter van), en van de rest ken ik er een stuk of 8 niet. Terwijl ik toch in manische tred mijn loopje naar Broese de boekhandel maak en de brochures van de uitgeverijen vrij goed bijhoudt. Uit nadere bestudering van de lijst blijkt dat het niet zo gek is dat zoveel boeken me onbekend zijn omdat meer dan de helft van de tiplijst geen literatuur is. Er staan precies 12 romans op dit lijstje voor een Literatuurprijs. Daarnaast 5 essaybundels, 3 journalistieke boeken, 2 historische boeken en nog wat boeken die het midden houden tussen verzamelde brieven, een soort verhalen en reisverslagen. Uiteraard zijn de onvermijdelijke K. Schippers en Arnon Grunberg er weer bij. Opvallend is ook de aanwezigheid van 2 overleden schrijvers (Henk Romijn Meijer en Karel Vanhole). Verder 5 Vlamingen en 6 vrouwen.

Doorgaans lees ik veel boeken van die lijstjes want er is toch een deskundige jury overheen gegaan en die zullen het toch wel weten. Maar deze lijst is weinig inspirerend. Essaybundels zijn aan mij niet besteed en een biografie van een cichorei-handelaar sla ik even over, als u het niet erg vindt. Misschien toch maar Dunya van Thomas Lieske of Over de Liefde van Doeschka Meijsing gaan lezen of over mijn onwil heenstappen om me aan De Overgave van Arthur Japin te wagen? Of Het Grote Uitstel van Marc Reugebrink dat ook al de Gouden Uil won (maar dat gaat volgens de recensie over een vagina, en dat schrikt toch af...).

Zal ik eens voorspellen wie er op 17 september overblijven? Het is een wilde gok maar vooruit...: Cees Noteboom, Bas Heijne, Charlotte Mutsears, Marc Reugebrink, Cyrille Offermans en Joris van Parys.

De volledige tip 25 van de AKO is hier te vinden.

Duyvendaks literatuurlijst

Bernhard Schlink - Het eerste weekend

Als Wijnand Duyvendak een beetje is bekomen van de schrik en nog eens wil teruglezen wat hem nu eigenlijk is overkomen, heb ik een paar tips voor hem. Toevallig las ik vorig weekend Het eerste weekend van de Duitse schrijver Bernhard Schlink. Goed getimed want het boek beschrijft op een ingetogen manier de vragen die de kwestie rond Wijnand Duyvendak oproept. Schlink vertelt het verhaal van een het weerzien van een veroordeelde RAF-terrorist met zijn oude vrienden nadat hij na 20 jaar in de gevangenis gratie krijgt. Het weekend in het landhuis is een soort praatsessie zoals die deze weken waarschijnlijk door veel groepjes veertigers en vijftigers gevoerd wordt. Zelf hadden wij het er tijdens een etentje over waarbij iemand zei: "het was in die tijd erg normaal om achter de RAF te staan". Dat was voor de hoofdrolspelers van het boek ook zo, ze waren in meer of mindere mate bij de acties betrokken maar waren ook weer niet van alle details op de hoogte.

Alle vragen die nu actueel zijn, komen terug bij Schlink. Hoe ver mag je gaan voor je idealen en hoe verhoudt zich dat in de tijd? Voor Jorg, de hoofdpersoon in het boek, heeft de tijd in de gevangenis bijna stil gestaan terwijl zijn vrienden een ontwikkeling hebben doorgemaakt. Het is een boek over vriendschap en verraad en vooral ook bekentenissen. Bekentenissen die, net als die van Duyvendak, soms een onverwacht gevolg hebben maar wel weer lucht geven en ruimte om verder te leven.

Ik had nog niet eerder een boek van Schlink gelezen en ben nieuwsgierig naar zijn andere boeken waarvan De voorlezer en De thuiskomst de bekendste zijn. Ook die boeken doen verslag van de ervaringen van mensen waarbij de periode in de (recente) geschiedenis niet onbelangrijk is.

Jaaps boekencijfer: 7.7

Louise Fresco - De Utopisten

Wie nu de moeite neemt De Utopisten van Louise Fresco te lezen, zal versteld staan van de gelijkenissen met de affaire Duyvendak. Het verhaal begint op de dag waarop de voormalig milieuactivsit Michiel van Straten staatssecretaris wordt. Ook hem gaat het verleden parten spelen. De personages in het boek worstelen met de manier waarop ze hun idealen moeten omzetten in resultaat. Alsof Fresco de affaire Duyvendak heeft voelen aankomen; in ieder geval is het boek een aardige inleiding op de discussie over de jaren 80 die nu lijkt los te barsten. Al vraag ik me af of openbare bekentenissen en de verwerking nou wel zo nodig zijn. Het is vooral een kwestie van tijdgeest en het is zeker interessant hoe dat botst met het huidge maatschappelijke klimaat.

Ik las het boek vorig jaar november tijdens een paar dagen Maastricht na het gekocht te hebben in een van de mooiste boekhandels van ons land of zelfs van de wereld. Fresco schrijft wat pretentieus (dat is ze volgens mij ook gewoon) waardoor het verhaal een zekere afstandelijkheid houdt. Maar het verhaal is redelijk meeslepend en herkenbaar en voor al die mensen die de komende tijd hard aan de slag gaan met het verwerken van de jaren 80 is het een must!

Jaaps boekencijfer: 7.2

Joop en Dries

Wat kan politiek toch leuk zijn

Joop den Uyl - Dromer en Doordouwer - Anet Bleich

Van Agt - biografie - Tour de Force - Johan van Merrienboer, Peter Bootsma en Peter van Griensven

Kort na elkaar verschenen er biografieën van Joop den Uyl en Dries van Agt. Ik heb ze beide vrij snel na elkaar gelezen waardoor die politieke periode uit de jaren 70 en 80 weer helemaal gaat leven. De biografien overlappen elkaar voor een deel en dat maakt het alleen maar boeiender omdat veel saillante gebeurtenissen en bijvoorbeeld de formaties vanuit verschillend perspectief worden beschreven en beoordeeld.




Het zijn omvangrijke boekwerken maar ze lezen beiden lekker weg, vooral het boek over Van Agt. Misschien omdat Van Agt toch een wat kleurrijker persoon is en omdat hij in meer spraakmakende crises en affaires (drie van Breda, kapingen en gijzelingen, sluiting abortuskliniek Bloemenhove, Lockheed, Menten, Aantjes) een cruciale rol had. En ook omdat hij een wat flamboyanter persoonlijkheid is natuurlijk.


Beide boeken geven een uitstekende politieke als persoonlijke schets. Anet Bleich concentreert zich iets meer op de politicologische achtergronden en de ontwikkelingen in de sociaal-democratie onder Den Uyl. De drie (!) schrijvers van Tour de Force maken er een smeuiiger verhaal van en schromen niet het beeld te schetsen van een nogal gemakzuchtig en bij vlagen zelfs luie politicus. Dat is het grote verschil tussen de twee oud-premiers. Waar Den Uyl naar voren komt als een harde werker, iemand die altijd maar vergadert tot diep in de nacht en bloedserieus is, is Van Agt de bourgondische katholiek die het allemaal niet zo nauw neemt.

Vergeleken met de huidige politiek valt een aantal dingen op. Ook ruim 20 jaar geleden speelden al dezelfde dilemma's en problemen als nu met voorop: hoe dicht je de kloof met de kiezer. Dat is echt geen post-Fortuyn thema zoals het tegenwoordig nogal eens wordt voorgespiegeld. Vroeger was politiek leuker, wordt er vaak gezegd en wie deze beide boeken leest, kan bevestigen dat er enorm veel gebeurde. Aan de andere kant denk ik dat een biografie van Balkenende ook het nodige plezier zal geven waar het gaat om alle affaires (LPF, Hirsi Ali, prinses Margarita) en hoe je het ook wendt of keert: de affaires zijn het leukst om te lezen. Vooral de biografie van Van Agt is wat dat betreft een feestje. Bleich is net als haar onderwerp Joop den Uyl wat serieuzer maar heeft dan ook een proefschrift geschreven. Beide boeken geven een goed inzicht van de politiek van niet eens al te lang geleden. Ik was 13 toen de jaren 80 begonnen en kan me relatief nog vrij veel herinneren maar het meeste vaag. In die zin zijn de boeken zeer geschikt om alles nog eens in de juiste volgorde voorgeschoteld te krijgen. Lees ze bij voorkeur na elkaar!

Jaaps boekencijfer: Van Agt 8,5 - Joop 8.0

Allemaal een burqa aan

Leon de Winter - Het recht op terugkeer



'Polemiek is niet mijn doel', zegt De Winter in de Vrij Nederland van deze week. Hij schrijft namelijk niet om uit te dagen maar om te verhelderen. 'Ik voel de drang om duidelijkheid te scheppen'. Dat is De Winter met zijn nieuwe roman in ieder geval niet gelukt: helder wordt het niet en polemisch is het zeker. De schrijver brengt Israel terug tot een stadstaat en laat moslims de wereld reageren. Inclusief Nederland, waarin vrouwen niet zonder burqa over straat kunnen.
Nu kan dat allemaal in fictie maar voor lezers van de columns en artikelen van De Winter, onder andere in Elsevier, mag duidelijk zijn dat deze voorstelling van zaken uitstekend past bij het wereldbeeld van De Winter. Het lukte me altijd vrij aardig om de columnist De Winter los te zien van de schrijver De Winter. Nu niet meer. Misschien omdat zijn columns harder en polemischer zijn geworden en hij voor mijn gevoel columnistisch door blijft reutelen. Zijn fictie raakt verstrengeld met zijn monomane boodschap: pas op voor die verderfelijke islam. Het levert een warrige roman op waarin een oorspronkelijk gegeven talloze malen uit de bocht vliegt.



De verbeelding lijkt het verloren te hebben van de politiek en zijn zogezegde behoefte om duidelijkheid te scheppen. Jammer, want dat De Winter kan schrijven, heeft hij in zijn vorige romans ruimschoots bewezen. Leon: laat die Elsevier-columns voor wat ze zijn, bel wat minder met Afshin Ellian en laat het verhaal de volgende keer weer winnen.

Jaaps boekencijfer: 5.2