maandag 29 september 2008

Foto van een poes

Jan Siebelink - Suezkade

Een lijst met een dikke dertig boeken, zoveel heeft Siebelink er al geschreven. Je zal de mensen de kost moeten geven die denken dat Knielen op een bed violen zijn debuut was. Hij is ineens een echte ster en doet er toe en zo gedraagt hij zich ook wel een beetje in al die praatprogramma's. Nogal een dandy op de foto op de achterflap, goed gecoiffeerd en een hip paars chokertje. Ik belde hem twee jaar geleden voor een telefonisch interview en kreeg de wind van voren omdat ik 3 minuten te laat was en hij zijn honden nog moest uitlaten. Maakt niet uit - het gaat om zijn boeken. Meer dan dertig dus al en ze vielen nooit zo op. En nu dus wel, omdat hij een enorme hit heeft gehad (meer dan driehonderdduizend verkocht van Knielen) en ineens doet hij er dan toe. Terwijl ik me afvraag of zijn nieuwe roman Suezkade nou zoveel anders is dan al die voorgaande en wat al die Knielen-lezers, die dit boek kopen vanwege zijn naam, hiervan vinden. Want Suezkade gaat, zoals veel van zijn werk, over het onderwijs en sluit op geen enkele manier aan bij Knielen.



Dat boek heb ik altijd een beetje overschat gevonden. Dat gebeurt vaker met die boeken: ineens zijn ze een hit en moet je het gelezen hebben en zelfs mijn ouders hebben dan ineens een exemplaar naas Konsalik staan. Joe Speedboot van Wieringa was zo'n succes maar dat was dan tenminste nog een origineel en vernieuwend boek. Knielen vond ik niet geweldig geschreven en nogal clichematig maar het onderwerp slaat blijkbaar nog altijd aan in ons calvinistische landje.



Suezkade heb ik in 1 keer uitgelezen, niet in 1 adem want dat klinkt positief, maar meer in 1 keer omdat ik het wel graag uit wilde hebben. Het gaat over een jonge leraar Marc die met een gouden lepen in de mond is geboren maar tegelijkertijd een enorme tragiek in zijn leven weet, hij heeft zijn moeder nooit gekend. Hij raakt in de ban van een Marokkaanse leerlinge, zoals in Hajar en Daan van Robert Anker. Dat was een bruisend en spetterend boek waar van alles van de pagina's afspatte. Dit is weer zo'n zuchtend en steunend verhaal dat wel intrigeert maar niet echt boeit, als je begrijpt wat ik bedoel. Het is vooral een intellectuele liefde, niet sensueel maar bedacht en gecomponeerd.

Het leukst is misschien nog wel de prachtige foto van een kat op kussentje op stoel op de voorkant, die veel weg heeft van onze Koen, de Maine Coone. Bij Marc komt een kat zonder ogen aanlopen, met twee gaten in zijn kop. Die durfden ze blijkbaar niet op de voorkant te zetten want dat zou maar onsmakelijk staan zo in de boekhandel.

Wat ik van het boek vond: die Marc is een aparte, kreeg een beetje haat-liefde met hem en dat Marokkaanse meisje Najoua is een en al probleem en gedoe en het hele boek blijft het maar wat om elkaar heen smachten. De schoolpassages zijn een stuk interessanter: het gekonkel in de lerarenkamer, de romances onderling, de competitie en de valserigheid, de machtsspelletjes en het (on)vermogen om les te geven. Ook de vriendschap van Marc met Wim, een enfant terrible binnen het lerarenkorps, is geloofwaardig neergezet. Suezkade leest vlot, het is geen strontvervelend boek maar wel weer zo'n boek waarvan ik denk de diepere lagen niet helemaal te bevatten en daar eigenlijk ook geen moeite voor wil doen.

Zelden heb ik tijdens het lezen van een boek zo vaak weer even naar de voorkant op de foto gekeken, misschien was de voorkant wel genoeg geweest.

Jaaps boekencijfer: 6.7

donderdag 25 september 2008

Waarin onze held......

Mark Sarvas- Harry, de verbeterde versie




Toen ik in de vorige bespreking hoofdpersoon Marcus in het boek van Philip Roth als een mannelijke Bridget Jones typeerde, had ik Harry Rent nog niet gelezen. Harry lijkt in nog veel meer opzichten op Bridget: onzeker, stuntelig en een eeuwige twijfelaar en neuroot. Harry is er een meester in zich met zijn goede bedoelingen in de nesten te werken, waarin hij nogal lijkt op zijn vrouwelijke evenknie. En misschien lijkt de Harry van Sarvas wel wat op de Macus van Roth want de achterflap meldt: 'Satirisch, droogkomisch en een held met gebreken die Roth waardig is'.

Toevallig stuitte ik een paar weken geleden, ik zocht achtergrondinformatie bij de nominaties voor de Bookerprize van dit jaar, op de zogenaamde litblog Elegant Variation van Mark Sarvas. Een boekenblog waar JaapLeest nog wat van kan leren, het streven is dan ook om over een jaartje net zo groot en invloedrijk te zijn. Maar goed, net dat blogje ontdekt en een week later ligt het debuut van Sarvas in de winkel. Harry revised is de Engelse titel, een beetje krakkemikkig vertaald in Harry, de verbeterde versie.

Harry is een nogal complex mannetje dat voortdurend met zichzelf overhoop ligt. Hij heeft een bedrijfje waar mensen naar doorverwezen worden als ze rontgenfoto's moeten maken. Zijn vrouw belandde na een verkeersongeluk bij hem en liet prompt haar vriend, een profwielrenner, in de steek en trouwde met Harry, tot ongenoegen van haar rijke ouders.

Het boek van Sarvas begint op het moment dat zijn vrouw Anna is gestorven en Harry daar uiteraard geen enkele emotie bij voelt. Hij is om onduidelijke redenen vooral in de ban van Molly, een serveerster, zich onderwijl realiserend dat hij zou moeten rouwen. Harry probeert Molly voor zich te winnen, krijgt er ondertussen de problemen van haar dikke collega bij cadeau en slaagt er in dat iedere actie die hij onderneemt, zich tegen hem keert. Deze verhaallijn is vooral hilarisch maar ook een beetje hysterisch en onnavolgbaar.

De flashbacks die door het verhaal heen lopen, waarin zijn huwelijk met Anna onder de loep wordt genomen, zijn mooi en ontroerend beschreven en als verhaallijn veel geslaagder. De malle fratsen van Harry tijdens zijn huwelijk maar ook zijn worsteling met monogamie en de confrontatie met de schaamte van zijn vrouw over zijn afkomst, zijn erg geloofwaardig beschreven. De Harry in het nu, die Molly en haar colllega op een obsessieve manier stalkt en hun leven op de kop zet, is iets minder goed te begrijpen.

Harry is een anti-held. Daarom begint ieder hoofdstuk met de aanhef: Waarin onze held.... en lezen we hoe Harry het nu weer verstiert. Het boek leest als een duizelingwekkende achtbaan en dat is meteen ook het bezwaar. De schrijver is zo ideeenrijk en grappig dat hij zichzelf links en rechts voorbij holt. Geen groot bezwaar want het is een uitermate vermakelijk boek. Maar het gevoel blijft hangen dat het nog net iets meer had kunnen zijn. Nu blijft het vooral een Bridget Jones voor mannen, waar ook niks mis mee is.

Jaaps boekencijfer 7.0





maandag 22 september 2008

Sodemieter toch op

Philip Roth - Verontwaardiging





Na het Complot tegen Amerika was het weer even wennen met Alleman en daarom sloeg ik Exit Geest over. Verontwaardiging is weer een iets politiekere roman, gesitueerd aan het begin van de jaren 50 als Amerika is verwikkeld in de Koreaanse oorlog. We volgen student Marcus Messner in zijn pogingen te studeren, buiten die oorlog te blijven en afstand te houden van zijn ziekelijk bezorgde vader. Het is een niet al te diepgaand boek maar wel ontzettend geestig en onderhoudend. Een zogenaamde coming of age roman met hilarische passages die stompzinnig zouden klinken als ik ze hier zou beschrijven. Daarom doe ik dat maar niet niet. De titel is wat merkwaardig: ik zou de titel van dit stukje hebben aangeraden. Zo ongeveer het motto van Marcus als hij op zijn sterkst is, al is hij dat niet zo vaak. Want Marcus is feitelijk een nerd en een tobber. Philip Roth heeft een geweldige mannelijke versie van Bridget Jones tot leven gewekt.


Jaaps boekencijfer: 7.8

zondag 14 september 2008

Optimist tegen beter weten in


Marc de Hond - Kracht. Het nieuwe leven van een optimist.

Kracht van Marc de Hond is volgens Carlo Boszhardt een van de beste boeken ooit maar die gaf er bij aan dat hij vrijwel nooit een boek las. Misschien heeft hij zich vooral laten beinvloeden door de foto van de auteur op de achterflap gekeken want Marc is geen lelijke jongen. Natuurlijk is Kracht geen geweldig boek, dat zijn egodocumenten maar zelden, al stijgt het boek van De Hond wel uit boven de meeste ziekteverhalen die op schrift zijn gesteld. Dat komt eenvoudigweg omdat hij behoorlijk goed kan schrijven.

Zwemmer Maarten ter Weijden had direct mijn sympathie omdat hij er na zijn gouden medaille er de nadruk op legde dat hij zijn herstel aan de artsen en de medische wetenschap te danken had en nergens anders aan. Die opvatting staat haaks op de manier waarop Lance Armstrong met zijn ziekte is omgegaan. Als je maar wilt, er in gelooft en heel hard je best doet dan valt een ziekte te overwinnen. De Hond heeft helaas ook een beetje last van dat dwangmatige optimisme. Niks mis mee natuurlijk, zolang het jezelf aangaat maar het neigt al snel naar een statement richting mensen die op een andere manier met hun ziekte omgaan.

Het verhaal in het kort: De Hond heeft een tumor in zijn rug. Na de operatie is er sprake van onachtzaamheid in het ziekenhuis waardoor een bloeding over het hoofd wordt gezien en er zenuwen bekneld komen te zetten met een tamelijk dramatisch gevolgd: De Hond kan niet meer lopen. Hij legt zich daar niet bij neer en grijpt alle mogelijkheden aan om dat noodlot af te wenden. Gesteund door de financien en contacten van zijn niet onbemiddelde familie. Dat klinkt misschien wat zuur maar zo bedoel ik het dan ook. De auteur komt niet al te sympathiek over, is een zeurpiet richting zijn artsen en heeft het gewoon wat hoog in zijn bol en dat ging me op den duur tegenstaan. Hij zal wel even bewijzen dat hij toch kan lopen, ondanks alle diagnoses. Natuurlijk is dat allemaal zijn goed recht en is het misschien zelfs bewonderenswaardig maar het heeft ook iets drammerigs. Zeker nu het jaren later is en De Hond zelf ook de afloop kent, mist de nodige relativering en zelfkritiek.

Toch is het een geslaagd boek omdat, zoals gezegd, De Hond een vaardige pen en verhalend kan schrijven. Maar bovenal is hij opvallend openhartig over kwesties waar meestal niet zo gemakkelijk over gesproken wordt. Hele basale dingen als poepen, plassen, neuken en masturberen beschrijft hij als bijna vanzelfsprekend. Niet geheel vanzelfsprekend want dat is het vooral niet. Het zijn de dingen die je vaak niet aan een gehandicapte durft te vragen of die niet ter sprake komen. De Hond schuwt geen detail en duwt zijn eigen schaamte ook niet weg waardoor het verteerbaar is voor mij als lezer. Die openhartigheid tilt het boek uit boven veel van dit soort ervaringsverhalen.

Een niet onbelangrijke verhaallijn is dat van de kinesioloog, een alternatieve arts die een nogal opdringerige indruk maakt maar natuurlijk het beste met Marc voorheeft. Het laat zien hoe je als patient overgeleverd kan zijn aan goedebedoelende derden. De kinesioloog is een vriend van de familie en lijkt nogal van zichzelf overtuigd en zijn dwingende opstelling werkt al snel op de zenuwen.Het duurt logischerwijs wat langer voordat Marc het ook wel zo'n beetje met hem gehad heeft.

Een boek dat met veel vaart is geschreven en daardoor lekker weg leest, misschien het best te omschrijven als: een moedig maar wat narcistisch verslag.

Jaaps boekencijfer: 7.2

Atoomgeheimen en Afkomst

Marja Pruis - Atoomgeheim
Rashid Novaire - Afkomst



Niet altijd kies ik er bewust voor een boek te lezen maar is er toeval in het spel. Boeken die thuis of op de redactie als recensie-exemplaar binnenkomen bijvoorbeeld. Niet zelden blijven die boeken liggen, geef ik ze weg of komen ze op het stapeltje voor het 'goede doel'. Uit dat stapeltje pikte ik recentelijk alsnog Atoomgeheimen van Marja Pruis omdat Pieter Steinz van de NRC er in De Wereld Draait Door aan refereerde in het rubriekje waarin over boeken die met de actualiteit zijn gelinkt, wordt gesproken.


Dit boek verdient namelijk ook een plekje op Duyvendaks literatuurlijst want het jaren 80-activisme speelt een belangrijke rol of zoals het motto van het boek: op een dag klopt hij bij een ieder van ons aan: de vriend van vroeger die een oude schuld komt innen. In dit geval wordt het leven van een lingerieontwerpster ontregelt die tijdens een vakantie op de Caraiben geconfronteerd wordt met oude actievrienden. Pruis heeft een niet al te ingenieus breiwerk geconstrueerd waarin de nodige rafeltjes en losse eindjes zitten. Het is geen onaardig boek maar daar is dan ook alles meegezegd. Hoofdpersoon Carice is het hele boek door in een staat van paniek die mij als lezer vrij onberoerd laat omdat ik me niet precies kan voorstellen waar ze zich zo druk over maakt. Jaaps boekencijfer: 6.0


De novelle Afkomst van Rashid Novaire heeft vooral een prachtige foto op de cover van een jongetje dat aan de rand van een afgrond staat. Misschien is dit boek een kunstwerkje maar ik raakte ergens de draad een beetje kwijt. Terwijl ik tot op tweederde het gevoel had een fantastisch boek aan het lezen te zijn: prachtig en sober taalgebruik en geen woord teveel in een heel klein familieverhaal. De relatie van de hoofdpersoon, een schrijver, met zijn vader, wordt zo liefdevol en ontroerend neergezet dat het bijna pijnlijk is, want te intiem. Novaire beschrijft een familie waarin Marokaanse en Pools-Duitse wortels zijn en deelt zijn boek op in de hoofdstukken Verhoren, Vergaren en Verwerken. In het derde hoofdstuk gaan verbeelding, fantasie en werkelijkheid door elkaar heen lopen op een manier waardoor ik niet meer helemaal bij de les kon blijven. Het kan aan mij liggen maar ook aan de schrijver die naar mijn idee de eenvoud van het begin loslaat om te literair te willen doen. Jammer. Jaaps boekencijfer 6.5

zaterdag 6 september 2008

Rechercheur met dyslexie

Karin Slaughter - Triptiek
Karin Slaughter - Versplinterd



Ze is momenteel een van de best verkopende thrillerauteurs van de wereld maar dat zegt niet zoveel. Veel thrillers worden op de achterflap aangeprezen met teksten als "al meer dan 40 miljoen boeken van deze auteur verkocht". Alsof de kwantiteit zoveel zegt en Jan Smit een goede artiest zou zijn omdat hij meestal op nummer 1 in de hitparade binnenkomt. De lovende besprekingen in de VN-thrillergids zijn van meer waarde en dus besloot ik me aan een Karin Slaughter te wagen. En direct twee achter elkaar omdat in het laatste boek Versplinterd 'enkele hoofdrolspelers uit het zeer succesvolle Triptiek terugkeren'. Dus eerst Triptiek ter hand genomen.

Die hoofdrolspelers blijken het sterke punt van Slaughter; in dit geval vooral Will Trent, een zwarte rechercheur die het grootste gedeelte van zijn kindertijd in een weeshuis heeft doorgebracht en lijdt aan een ernstige vorm van dyslexie waar hij zich intens voor schaamt. Deze achtergrond speelt een grote rol in beide boeken en maakt van Trent een fascinerend want kwetsbaar personage. Hij adopteert het veel te kleine lullige hondje van een bejaarde buurvrouw, hij heeft een wankele knipperlichtrelatie met een rechercheur die in hetzelfde weeshuis heeft gezeten en hij is een bezeten en alom geprezen politie-onderzoeker.

Het sterke van Slaughter vind ik dat ze personages neerzet waarmee iets aan de hand is. Zowel de slachtoffers, daders als rechercheurs hebben in zekere mate een tik van de molen meegekregen. Ze zijn onzeker of van hun lotje getikt, meestal door hun persoonlijke geschiedenis. Ondanks hun afwijkingen en tics, zijn het geen karikaturen: een valkuil waar veel thrillerauteurs wel in vallen.

Triptiek
is goed opgebouwd en spannend en vliegt net niet uit de bocht. Versplinterd zit wat minder ingenieus in elkaar en blijft daardoor een 'whodunnit' met een niet al te verrassende ontknoping. Slaughter wordt de koningin van de suspense genoemd en dat is dan weer een beetje overdreven. Want de suspense is nou net niet haar sterkste kant. Daarvoor bewandelt ze teveel zijpaden en is het tempo veel te laag en wil ze teveel kwijt. Ze is gewoon een verrekte goede schrijfster van boeken waarmee je lekker een paar uurtjes kunt vermaken. In bad of in bed, dat moet je zelf maar weten.

Jaaps boekencijfer: Triptiek 7,8; Versplinterd 6,9

Stoffels wil boeken verkopen

Karlijn Stoffels - De verdwenen diamanten (in de reeks: De bende van de zwarte hond)

Karlijn Stoffels maakte twaalf jaar geleden diepe indruk op mij met haar debuut Mosje en Reizele. Het verhaal van twee jongeren die na de Tweede Wereldoorlog in een weeshuis de liefde ontdekken. Stoffels bleef schrijven over kinderen die losraakten van hun ouders en omgeving, meestal illegalen. In al haar boeken is de multiculturele samenleving vanzelfsprekend. Vriendschappen lopen door alle culturen heen en het zijn in ieder geval niet de kinderen die daar een probleem van maken. Verglijkbaar met de boeken van Guus Kuijer over Polleke. Voor haar derde boek Khalid zocht ik Karlijn Stoffels op in Amsterdam-Osdorp voor een interview dat in HN werd gepubliceerd. Ze was toen al wat dubbel over het succes van haar werk. De recensies waren geweldig en ze kreeg veel nominaties en prijzen maar ze constateerde meteen dat de verkoop niet over hield.






Misschien is dat de reden dat ze het pad van de jeugdliteratuur enigszins links heeft laten liggen en nu spannende jeugdboeken schrijft. De verdwenen diamanten is het tweede boek in de serie De bende van de zwarte hond. Vijf jongeren die in het weekend op een internaat overblijven omdat hun ouders in het buitenland verblijven, beleven avonturen. In dit geval komt de vluchtelinge Amma op hun pad die met een koffertje diamanten op stap is. Stoffels is in ieder geval trouw gebleven aan haar missie om problemen rond illegaliteit op de kaart te zetten. Dat is dan ook het enige positieve. Helaas is er verder weinig van de eerste Stoffels-boeken terug te vinden. De karakters zijn vlak en nauwelijks uitgewerkt en het verhaal is er 1 van een dertien in een dozijn maar dan van het pompeuze soort. Het wordt niet echt spannend en het verhaal is zo ongeloofwaardig en over de top dat het eerder op de lachspieren werkt.

Carry Slee koos er ooit voor om een andere naam jeugdliteratuur te schrijven waarin het niveau en taalgebruik niet te vergelijken waren met haar 'gemakkelijke' jeugdboeken. Stoffels heeft dat niet gedaan waardoor we moeten vrezen dat dit haar nieuwe koers is. Het zal een keuze voor de markt zijn geweest, ze wil misschien graag veel boeken verkopen en daar is natuurlijk niks op tegen. Minder positief is dat we een geweldige en originele auteur zijn kwijtgeraakt.

Jaaps boekencijfer: 5.1