Een hond als beste vriend

Marita de Sterck – De hondeneters
Henk van Straten – Zwarth, het donker ontwaakt

Volgens sommigen is de Eerste Wereldoorlog een nogal onderbelichte episode uit onze geschiedenis en diegenen zullen dan ook tevreden zijn dat Marita de Sterck haar jeugdboek De hondeneters in die periode situeert. Ze beschrijft de 1241e tot en met 1247 dag van deze slepende oorlog vol ontberingen door de ogen van Victor die aan ernstige epilepsie lijdt en daarom niet naar het front hoeft en ook door zijn ouders nog eens met overdreven zorg wordt omgeven. Victor vertrouwt boven alles op Django, zijn hond ('Een hond liegt zelfs niet terug als ze hem recht in zijn smoel beliegen') die hem opvangt als hij onverhoeds tegen de vlakte gaat. Als Django wegloopt, zit er niks anders op om hem te gaan zoeken. De barre tocht door verschillende dorpjes levert een schrijnend tafereel op van de hongerwinter, waarin ook honden als voedsel dienen. De Sterck maakt aan het begin van de roman al duidelijk dat Django niet is opgediend, dus daar zit de spanning niet in. Het draait vooral om de ontwikkeling van Victor die eindelijk volop in het echte leven terecht komt en met liefde, dood en verdriet te maken krijgt.

De hondeneters is geen gemakkelijk boek, mede door het soms wat ontoegankelijke Vlaamse taalgebruik met termen als 'verwittigen'. Maar het is een authentiek en misschien ook wel belangrijk boek dat op de leeslijst van middelbare scholen niet zou misstaan. Het is een boek met een zekere stugheid die ik soms even moest overwinnen maar juist die compromisloosheid kan ik in een jeugdboek wel waarderen. Niet de gemakkelijkste weg kiezen maar het verhaal vertellen op de manier die je voor ogen staat. Bij dit soort boeken ben ik altijd benieuwd naar de mening van jonge lezers; ik vraag me af of kinderen hier mee overweg kunnen. Maakt niet uit, het is ook uitermate geschikt voor volwassenen!

Na het lezen van de roman Ik ben de regen (die binnenkort wellicht wel door mijn toedoen onder de naam Kleine Stinkerd verschijnt) van Henk van Straten was ik nieuwsgierig geworden naar zijn eerste boek, mede omdat het een jeugdboek bleek te zijn. Joris blijkt aan een zeldzame bloedziekte te lijden en raakt daardoor meerdere malen bewusteloos. In de periodes dat hij wegvalt beleeft hij spannende avonturen in een land waar een tiran de macht heeft gegrepen. Een soort Brief voor de Koning maar dan anders.

Een originele manier om een phantasyverhaal op te schrijven. Van Straten speelt in Zwarth, het donker ontwaakt knap met de wisseling van de fantasiewereld en de echte wereld waardoor de avonturen van Joris zeer levensecht blijven. Al is het hier en daar wat geforceerd: we schakelen weer even terug naar het ziekenhuis waar zijn moeder nog steeds aan zijn bed zit. Terwijl het verhaal over de bevrijding van veel spannender is. De vraag is of Joris met zijn ziekte om kan gaan. Het lijkt er zelfs even op dat hij in de andere wereld blijft hangen en wordt op een heftige manier teruggehaald. Ondanks de originaliteit van het onderwerp en een zekere spanning, valt Zwarth me een beetje tegen. Het tempo is laag en Van Straten gebruikt bij lange na niet de schrijfkunst die hij wel in zijn volwassen roman toepast. De taal is erg gewoontjes, de personages (zowel die uit de echte als de phantasy wereld) zijn nogal clichematig, het verhaal is ook wat voorspelbaar, er zit een vleugje moralisme over heen. Leuk idee maar werk het eens wat beter uit, had de uitgever moeten zeggen.

Het lukt op de een of andere manier altijd weer om op dit blogje boeken bij elkaar te brengen die in iets op elkaar lijken. In dit geval lijden beide hoofdpersonen aan een ziekte die een grote rol in hun leven speelt maar waar ze zich niet door laten weerhouden. En een nog belangrijkere overeenkomst: hun beste vriend is een hond.

Jaaps boekencijfer:
Marita de Sterck – De hondeneters 8.3
Henk van Straten – Zwarth, het donker ontwaak: 6.5