Op dit boek van Pia de Jong werd ik vooral gewezen door enkele opvallend lovende recensies, eigenlijk meer dan dat, zeg maar gerust jubelende recensies. Want als je leest dat het gaat om een 'literaire verrassing die maar eens in de tien jaar voorkomt' dan moet er wel iets aan de hand zijn. Dat zijn de woorden van Max Pam vanHP/De Tijd die er aan toevoegt: 'Het werd wel weer eens tijd, maar de Nederlandse literatuur heeft er eindelijk weer een schrijver bij'.
Jeroen Vullings is in Vrij Nederland bijna net zo enthousiast en concludeert 'wat een debuut'. Dan moet er toch wel iets bijzonders aan de hand zijn. Zelfs als de recensente van de Volkskrant het boek volledig de grond inschrijft en er zelfs maar 1 ster aan toe kent. Wat overigens wel iets prettigs merkwaardigs heeft, die zo totaal verschillende beoordeling door recensenten. De recensie van de Volkskrant kan ik online niet vinden, de zoekfunctie daar is hopeloos, maar ik herinner me dat het een vrij kort stukje was dat ik niet al te sterk onderbouwd vond. Maar ieder zijn (of haar) mening om die dooddoener maar eens te gebruiken. Toch zou het interessant zijn om dit soort boekbesprekers met elkaar in discussie te horen gaan. Wat mis ik toch een goed tv-programma op dit gebied.
Ik was in ieder geval getriggerd door die recensies want ik zag het al helemaal voor me. Zo'n totaal onbekende mevrouw, Pia de Jong, ik stel me voor dat ze uit Waddinxveen komt of Almere ofzo, die op een zolderkamer heeft zitten ploeteren op een boek en dan als ontdekking van het jaar wordt gezien. Een beetje teleurgesteld was ik dan ook toen ik ontdekte dat Pia de echtgenote van natuurkundige Robbert Dijkgraaf is. Kan ze ook niks aan doen maar het haalt iets weg van haar anonimiteit, want ineens is ze de vrouw van iemand die al eens bij Zomergasten heeft gezeten.
Lange Dagen wordt in de recensies meteen gekoppeld aan Nooit meer slapen van W.F. Hermans (ik neem iedere zomer een boek van Hermans mee op vakantie, dat is goed voor mijn relatie want Nick is een Hermans-adept) dat ik toevallig vorige zomer pas las en indruk op me maakte. Behalve dat beide boeken in Lapland spelen en er dus de nodige sfeerovereenkomsten zijn, hebben ze niet zoveel met elkaar gelijk. Lange Dagen deed me veel meer denken aan de telefilm De Fuik die dit voorjaar op de buis was en is gebaseerd op een waargebeurd verhaal van een godsdienstwaanzinnige vader die zijn gezin met vier dochters min of meer ontvoert nadat ze uit huis worden geplaatst. De tirannieke vader neemt ze mee op een zwerftocht door Europa, bezeten van zijn eigen gelijk en vervuld van dogma's. Iets soortgelijks is er in Lange Dagen aan de hand. De vader van Eva is een soortgelijke fanaat al wordt hij niet zozeer gedreven door godsdienstige motieven al heeft je zijn bezetenheid met natuur en gezond voedsel en opvoeddogma's welhaast religieuze trekjes.
We beleven het verhaal door de ogen van de 14-jarige Eva die beschrijft hoe zijzelf, haar broer Steven en haar moeder lijden onder de grillen en nukken van de vader die er nogal merkwaardige ideeen op nahoudt. Dat resulteert in het plan om met het gezin door Lapland te gaan trekken. Een bizarre expeditie is het gevolg die bijna noodlottig afloopt. De vader houdt zijn missie lang vol ondanks alle tegenslagen en de uitzichtloosheid van de hele reis.
Is het een bijzonder boek en hebben die opgewonden recensenten gelijk? Wat mij betreft een polderantwoord: in zekere zin is het een bijzonder debuut maar wat mij betreft zijn er toch veel vaker in de afgelopen tien jaar literaire verrassingen geweest. Toch is het wel zo'n boek waarin je verder wilt lezen omdat het een bepaalde sfeer uitstraalt die mij fascineerde, zeg maar een soort magie. Je wordt meegezogen in die rare reis, die bijna lugubere vormen aanneemt. Er is werkelijk niks leuks aan die hele onderneming, je voelt aan alles dat het een heilloze onderneming is. Misschien is het onverzettelijke gedrag van de vader wel wat me het meest boeide. Hoe komt het toch dat sommige mensen op een gegeven moment zo'n enorme tunnelvisie krijgen en hun blik zo vernauwd wordt dat ze vrijwel geen contact meer maken met de realiteit. Het heeft iets volstrekt wanhopigs. In De Fuik loopt het helemaal niet goed af. Hoe het de hoofdpersonen in dit boek vergaat, moet je zelf maar lezen.
Je voelt de beklemming van dat gezin in je lijf en daarom begreep ik niet zo goed waarom er nog iemand van buiten het gezin (ene Axel) mee moet op reis. Een storend element, dat is hij dan ook letterlijk en figuurlijk; ik had al wel genoeg aan de vier gezinsleden. Het is een knap geschreven boek, en de keuze voor het perspectief van de dochter werkt uitstekend en het is vooral heel erg sober. De Jong schrijft een heel afgebakend verhaal zonder verdere franje en dat maakt dat de bijna verstikkende sfeer soms bijna ondraaglijk wordt.
Jaaps boekencijfer: 8.0
Geen opmerkingen:
Een reactie posten