dinsdag 14 juli 2009

Houd eens op met zijn allen

Trude de Jong - Lastig




Een boek over kindermishandeling waarin geen klap valt. Waarmee Trude de Jong misschien wil zeggen dat je niet altijd blauwe plekken hoeft op te lopen om mishandeld te zijn. De 12-jarige Lea komt er achter dat ze bij haar geboorte niet echt gewenst was. Haar ouders waren te jong en nog niet toe aan een baby. Haar jongere broertje Ronnie daarentegen is het oogappeltje van haar vader en moeder. Lea kan niks goed doen en dat lezen we dan ook op bijna iedere bladzijde terug. Ze wordt als een sukkel behandeld en gaat zich gaandeweg het boek ook als zodanig gedragen. Ze is bang voor contacten omdat andere kinderen graag bij haar thuis willen komen maar dat vinden haar ouders niet goed.
De Jong zet Lea overtuigend neer, het is bij vlagen pijnlijk en schrijnend om te lezen, bijna letterlijk. Houd op, denk je als lezer, doe eens even normaal daar met zijn allen. En waarom grijpt niemand echt in? De onderwijzer belt wel een keer op maar wordt wel erg gemakkelijk afgescheept, de nieuwe buren zetten niet echt door terwijl ze toch wel onraad vermoeden. Zo zal het gaan in het echt en dat heeft De Jong vrij nauwkeurig in een roman samengevat. Het probleem van dit boek is dat er zo weinig ontwikkeling in zit. Vanaf de eerste bladzijde is duidelijk dat Lea thuis liefde tekort komt, wordt gekleineerd en een soort huisslaaf is. Over de emotionele en psychische mishandeling is geen misverstand over maar helaas wordt dat de lezer in alle variaties ingepeperd. Enkele gradaties zijn aardig opgepikt: ik kreeg bijvoorbeeld bijna een hekel aan Lea, zo'n zeurderig slachtofferig kind dat nooit in opstand komt. Dat veel te gemakkelijke oordeel zal in de praktijk ongetwijfeld vaak voorkomen. Ook de reacties van de buitenwereld zijn realistisch. Vriendinnetjes en klasgenootjes laten dat malle kind dat nooit tijd heeft, al snel links liggen.
Totdat de bom ineens nogal plotseling en onverwachts barst en Lea uit zichzelf de barricaden opklimt. Een nogal opmerkelijke en ongeloofwaardige omslag al is de actie die ze uitvoert dan wel weer geestig. De Jong heeft ervoor gekozen om te stoppen op het moment dat Lea haar verhaal opbiecht aan een buitenstaander terwijl het verhaal daar wel eens interessant had kunnen worden. Juist voor kinderen die hiermee te maken krijgen. Die zullen zitten met de vraag wat er met hen en met hun ouders gebeurt op het moment dat ze het stilzwijgen verbreken. Die weten al wel wat mishandeling inhoudt. Voor kinderen die er niet zelf mee te maken hebben, is het wellicht een eye-opener maar ook voor hen is het interessant om te weten wat er gebeurt als er aan de bel getrokken wordt. Wellicht iets voor een vervolgboek maar beter nog was het in Lastig al aan de orde gekomen.
Het nawoord van een ('tot voor kort' staat er ook nog bij) maatschappelijk werkerer van het Amsterdamse Advies - en Meldpunt voor Kindermishandeling voegt trouwens weinig tot niets toe. Ik vermoed tenminste niet dat veel kinderen zich door de zakelijke en wat kille ('het is belangrijk dat het kind weet wat er gebeuren') opsomming naar een meldpunt zullen laten leiden. De veiligheid van kinderen staat voorop, dat staat er dan wel maar dat straalt het afstandelijke stukje niet bepaald uit.
Een hard en realistisch boek dat zeker een doel dient maar waar iets meer had ingezeten.
Jaaps boekencijfer: 7.0

Geen opmerkingen: