Dromen vasthouden, ondanks alles

Vrank Post - Kapot!

De derde jeugdroman van Vrank Post die gespecialiseerd lijkt in rauwe realistische boeken over hedendaagse jongeren in een multiculturele samenleving. In Kapot! komt de wereld van voetbalhooligans en Turkse moslimjongeren samen. Erik en Naima komen uit volstrekt verschillende milieus en leren elkaar gedwongen kennen. Erik wil ondanks zijn afkomst iets van zijn leven maken. Zijn broer is een halve crimineel en zijn moeder ligt de hele dag op de bank. Naima komt uit een modern Turks islamitisch gezin en studeert geneeskunde. En dan is er nog Sahin, de broer van Naima, die we kennen uit vele AIVD-rapporten over de radicalisering van islamitische jongeren. Vanuit drie verschillende perspectieven worden we meegenomen in een verhaal vol vaart.

Het verhaal leest als een filmscenario. In een film pik je waarschijnlijk sommige dingen nogwel die hier toch net iets te onwaarschijnlijk zijn. De samenloop van toevalligheden is wel heel uitgebreid en vooral het bombastische slot werkt bijna op de lachspieren. Ik dacht: 'Hij zal toch niet ook nog....'. Maar dat gebeurt wel en dat is een smet op dit verder zeer actuele en relevante boek. Om niet te zeggen: bijna noodzakelijke boek. Als Post zijn fantasie in toom weet te houden, wordt hij een belangrijke jeugdboekenauteur.

Post kent geen terughoudendheid en taboes in de omschrijving van de jeugdcultuur. Het vloekt, tiert en raast en is boos, onzeker en bang. Hij maakt het niet mooier dan het is maar kijkt er ook niet van boven op neer, zoals sommige jeugdboekenschrijvers. Hij lijkt de wereld die hij beschrijft goed te kennen want hij gebruikt de juiste woorden. Ondanks de ellende zit er iets van hoop in het boek. Jongeren die door grenzen heen breken en hun dromen vasthouden, ondanks alles.

Jaaps boekencijfer: 7,8

Komische politieroman

Mirjam Oldenhave - Bokma & Bo. Briljant!

Een heuse politieroman waar in rechercheur Johnnie Bokma een inbraak op moet lossen bij de schatrijke zakenman Luitink. Hij wordt ongewild met een miniscuul hondje opgezadeld en krijgt ongevraagd hulp van Bo. Het zijn 'doldwaze' ontwikkelingen maar zo'n term doet Oldenhave te kort. Het is dol en dwaas maar er zit lijn in, het is knap geconstrueerd en het is vooral erg grappig. Zowel de verwikkelingen als het taalgebruik als de personages. Bo is innemend, de uitvinder Kees is treffend sloom neergezet en Bokma is echte politieman. Het wordt niet te flauw.

Mirjam Oldenhave schrijft op haar website dat ze het 'heel erg spannend' wilde maken. Dat is niet gelukt want de afloop is redelijk voorspelbaar maar dat is niet erg. Bokma & Bo is vooral humoristisch, onderhoudend en origineel. De komische politieroman, bestond die al? Bij deze dan.

Jaaps boekencijfer 8.1

De puntjes over elkaar

Unni Lindell en Fredrik Skavlan - Enge Ella en de nachtschool - de eerste waarheid

Ella is een jonge spook in opleiding. Overdag is ze een lapje stof dat in de stellingen van de textielfabriek ligt te slapen. 's Nachts is ze een spook dat naar de School voor Jonge Ongeletterde Spoken gaat. Een nogal eigenwijs en lastig spookje, onze Ella. Ze knijpt er nogal eens tussenuit en kan het niet met iedereen even goed vinden. Maar ze heeft dan ook wat te verstouwen gehad, haar moeder is verdwenen en ze groeit op bij haar familie die haar niet bepaald omarmen. Ella ontmoet een mensenkind met wie ze naar Parijs gaat om haar nichtje te redden die mede door Ella's schuld tot handtas is vermaakt.

Ik ben een groot fan van De Mennyms, een serie over een lappenpopfamilie, die tot leven is gekomen maar dat mogen de normale mensen niet weten. Deze spokenfamilie heeft daar iets van weg. De kunst van het scheppen van dit soort werelden zit hem in de geloofwaardigheid en in de details. Lindell heeft goed nagedacht over haar spoken. Ze slaan niet de armen over elkaar maar hun puntjes. En op school wordt ze geleerd dat monsters, heksen, trollen en reuzen niet bestaan. Dat is onzin maar spoken bestaan wel en het is eenmissie om het geloof van kinderen in spoken in stand te houden.

Sommige volwassenen zullen Unni Lindell kennen van haar zeer succesvolle thrillers. De illustrator Fredrik Skavlan is bij ons niet bekend maar is in Noorwegen een vermaarde televisiepresentator. De Noorse Paul Witteman, zeg maar. Uiteraard is Enge Ella in Noorwegen dan ook meteen een doorslaand succes. Dit is het eerste deel van een tiendelige serie waarin Ella in ieder deel achter een nieuwe waarheid komt in een andere wereldstad. In deel 1 belandt ze in Parijs en krijgt ze hulp van beroemde geesten als Victor Hugo en Leonardo da Vinci.

Het boek is goed vertaald door Paula Stevens die waarschijnlijk op dezelfde problemen stuitte als de vertaler van Harry Potter: veel namen en begrippen waarvoor nog geen Nederlandse taal was. De gekke personages kregen maffe namen als Sofia Stuipenophetlijf, Krimpelientje en Flinke Fietje. Een spook dat eng doet, doet 'uggy' en om groter te worden 'woezelt hij zich op'. Spoken hebben zo hun eigen vocabulair. Er staan zinnen in als 'waar ben jij in linnenlodenlakensnaam mee bezig'. Enge Ella heet in het Noors trouwens Nifse Nella, ook prachtig.

Een geestig en origineel boek met een enigszins opgelegd educatief karakter maar dat is voor de kniesoor. Het hangt van de volgende delen af of ik Ella en haar familie in mijn hart sluit. Voorlopig mag ze naar binnen, ze kan gewoon door het sleutelgat.

Jaaps boekencijfer: 8.1

Het jaar van Ted

Ted van Lieshout - Hou van mij - bijna alle gedichten 1984 -2009





Vandaag krijgt Ted van Lieshout de Theo Thijssenprijs 2009 uitgereikt en JaapLeest feliciteert hem daar van harte mee!

Het is zo'n beetje het Ted van Lieshout jaar want er lijkt iedere maand wel een boek van hem te verschijnen. Absoluut hoogtepunt in al deze uitgaven is Hou van mij. Een lijvig boekwerk waarin
13 bundels zijn opgenomen en nog een aantal nieuwe sonnetten zonder tekst. Bovendien zijn de meeste van alle illustraties erin opgenomen en een interessant deel van het boek is dat waar Van Lieshout ingaat op de manier waarop de bundels en de illustraties tot stand zijn gekomen. Daaruit blijkt zijn enorme drang om zichzelf telkens opnieuw uit te vinden, om uitdagingen aan te gaan en nieuwe materialen en vormen te onderzoeken.

Deze verzameling gedichten mag uniek genoemd worden. Een monument in de jeugdliteratuur. Van Lieshout lijkt alles te kunnen. Grappige rijmpjes, lieve gedichtjes, gedurfde poezie en hij gaat zowel de huis-tuin-en keuken thema's als zwaardere onderwerpen als dood en seksualiteit niet uit de weg.

Hou van mij is een boek om in te blijven bladeren en te lezen en van te genieten. Maar vooral om te hebben! Het is ook helemaal niet duur, laat ik dat nog maar een keer zeggen als reactie op een stukje van de auteur . Het boek kost 29.90 waar andere boeken van deze omvang al snel het dubbele zou hebben gekost. Het is iedere eurocent meer dan waard.

Jaaps boekencijfer: 9.0

Democratie in de klas

Jacques Vriens - Groep acht aan de macht


Vriens schrijft in het nawoord van Groep acht aan de macht dat hij in de tijd dat nog in het onderwijs werkte, bijna ieder jaar het democratiespel speelde. 'Het waren altijd heftige dagen'. Op die ervaringen baseerde hij zijn zoveelste schoolboek, die zich vrijwel altijd in groep 8 afspelen.

Meester Mario kan zijn klas maar met moeite in bedwang houden en bedenkt daarom een systeem waarbij de leerlingen twee dagen lang hun eigen klas mogen regeren. Er worden partijen opgericht, campagne gevoerd, verkiezingen gehouden. ministers aangesteld en een minister-president gekozen. Het is Vriens wel toevertrouwd om educatie te vermengen met een leuk verhaal. Hij verwerkt allerlei feitelijkheden over het politieke systeem en democratie en maakt doordoor inzichtelijk wat de voor- en nadelen zijn.

Vriens vlecht er nog wat thema's doorheen als racisme, de hoge verwachtingen van ouders en de strijd tussen gescheiden ouders en Vriens schuwt een behoorlijk vleug moralisme niet. Het boek is door al die verwikkelingen, verkiezingen en partijen wel erg vol en een beetje topzwaar maar Vriens is zo pretentieloos dat hem dat snel vergeven is.

Jaaps boekencijfer: 7.2

De spitzen aan de wilgen

Marjolijn Hof en Iris Kuijpers - Als niemand kijkt
Het verhaal van een meisje van wie het leven tot haar negentiende in het teken van balletdansen staat. Julia besluit op haar negentiende de spitzen aan de wilgen te hangen omdat ze het niet meer aan kan. Er is een aantal oorzaken waardoor ze het niet meer volhoudt die zowel op lichamelijk als op geestelijk vlak liggen en waar vooral een bitserige en fanatieke docente een rol in lijkt te spelen. Druk van de ouders is niet aan de orde, die laten haar volledig vrij. Hof en Kuipers schetsen de innerlijke strijd van een meisje dat haar droom in duigen ziet vallen en dat levert een nogal vlakke roman op. Vooral door de uiteindelijke keuze van Julia om te stoppen al direct aan het begin weg te geven. Daardoor is alle spanning weg en is het lastig om mee te leven. Het is allemaal wel vervelend voor Julia, de pijn en de twijfel en de competitie maar het komt niet echt aan. Hof lijkt zich er wat plichtmatig vanaf te maken en voegt weinig toe aan het nogal eendimensionale verhaal. Waar blijven bijvoorbeeld de mooiweerman met zijn mooiweerhond, die Julia vaak door het raam van de balletacademie ziet en die zo mooi haar verlangen naar een gewoon en ontspannen leven weergeven? Na het eerste hoofdstuk keren ze helaas niet meer terug.

Als niemand kijkt is het vijfde boek in de Slash-reeks waarin jeugdboekenschrijvers het waargebeurde verhaal van een jongere omvormen tot fictie. Tot nu toe ging het om behoorlijke drama's met behoorlijk veel ellende voor mensen die nog geen twintig zijn. Daar is Als niemand kijkt een uitzondering op en dat is een opluchting. Het is een verstandige en dappere keuze om in deze reeks ook gewonere verhalen op te nemen zodat het geen al te grote kommer en kwel wordt. Helaas is het bij Als niemand kijkt niet heel gelukkig uitgepakt maar dat ligt niet alleen aan het gebrek aan drama en grote problemen.

Jaaps boekencijfer 6.5

Liefde is oerchaos

Diet Verschoor - Gewoon Anders



Het vervolg op Nu ik!, de debuutroman van Diet Verschoor, over Pauline die zich na het overlijden van haar zusje Puck noemt. Het zusje speelt nu een rol op de achtergrond, Pauline praat af en toe met haar foto en krijgt dan ook antwoord. Samen met haar drie vriendinnen (het 'kwartet', de IJslandse Solja wordt aan het trio toegevoegd) interviewt Pauline voor een dokument over de liefde verschillende familieleden. Hete Pepers heet het dokument en Verschoor gebruikt het als vehikel om de hoofdpersonen over de liefde aan de praat te krijgen. Vrij overbodig want het gaat toch al nergens anders over. In Gewoon Anders is het liefde voor en liefde na. Wat een gedoe is dat toch in de puberteit. Liefde is een chaos is de conclusie van het dokument. De verwarring, de geheimen, de eenzaamheid, de grenzen: het hele scala komt voorbij. Het geheim van Harm, de broer van Pauline, is de rode draad van Gewoon Anders. Ze moet al over zoveel nadenken en dan doet haar broer ook nog eens gek. Het sterke van Gewoon Anders is dat Verschoor niet alleen haar hoofdpersoon met verwarrende gevoelens en gedachten opzadelt. Iedereen heeft ze en daardoor is het stuk minder erg. Zelfs volwassenen bakken er niet altijd even veel van. Alles in deze roman grijpt in elkaar en daarmee is het een vrij organisch en geloofwaardig geheel.

Beetje jammer van de titel die het geheim van Harm direct weggeeft en meer thema dan titel is. 'Harm is gewoon anders, zoals we allemaal op een bepaalde manier anders zijn', zegt Solja tegen het einde van het roman. En daarmee is de roman goed samengevat. Verschoor schrijft vloeiend en houdt de lezer vast al is de taal niet heel bijzonder waar de gedichten van Pauline dan weer een uitzondering op zijn. Onvergeeflijk is de spelfout op pagina 95 waar Pauline 'verontwaardigt' is.

Verschoor levert een degelijke roman af over de verwarring die vriendschappen, en liefde en alles wat daar tussen in zit, met zich meebrengt. Het einde suggereert heel nadrukkelijk een vervolg en dat is een prima vooruitzicht.

Jaaps boekencijfer: 8.2

Archeonprijs voor Jacques Vriens

Jeugdboekenschrijver Jacques Vriens heeft zaterdag de Archeonprijs 2009 gewonnen met zijn boek Oorlogsgeheimen. Daarmee is dit boek uitgeroepen tot beste historische jeugdroman van de laatste twee jaar. De prijs, een oorkonde en een bedrag van duizend euro, werd in het themapark Archeon in Alphen aan de Rijn uitgereikt door juryvoorzitter Jaap ter Haar.


Oorlogsgeheimen speelt zich af in 1943 in een Zuid-Limburgs dorp. Van het boek zijn al meer dan 45.000 exemplaren verkocht. Voor de Archeonprijs waren veertig boeken ingezonden waarvan vier boeken waren genomineerd. Naast Oorlogsgeheimen waren dat Manhatan van Rob Ruggenberg, Meisje aan de ketting van Lydia Rood en Oorlog zonder vader van Martine Letterie.

Wie wint de Astrid?

Vier Nederlandse auteurs en twee illustratoren zijn genomineerd voor de zeer lucratieve Zweedse Astrid Lindgren Memorial Award 2010 waaraan een bedrag van maar liefst 470 duizend euro is verbonden. De Zweedse regering stelde deze prijs in na het overlijden van de vermaarde schrijfster in 2002. Pas op 24 maart volgend jaar wordt de winnaar bekend gemaakt. De Nederlandse kanshebbers zijn Harrie Geelen, Peter van Gestel, Guus Kuijer, Joke van Leeuwen en de illustratoren Harrie Geelen en Marit Törnqvist. Wat ze verbindt is dat ze allen verbonden zijn aan uitgeverij Querido en dat ze het moeten opnemen tegen 162 andere genomineerden uit tientallen landen, waaronder de Vlaamse auteur Bart Moeyaert.

Ook leesbevorderaars en anderen die zich inzetten voor jeugdliteratuur maken een kans. JaapLeest gaat maar eens hard zijn best doen in de komende jaren voor de prijs in aanmerking te komen!

Oranje bovenst

Cor de Horde - Heeft de koningin een huissleutel? En andere vragen van kinderen aan het koningshuis.

Ik zat dit boekje op Prinsjesdag te lezen en er staan vragen in dit boekje die je meteen zou willen stellen. Vindt ze het leuk om het land te regeren? Wat gebeurt er als ze ruzie krijgt met een minister? Maar natuurlijk ook: is de gouden koets echt van goud? Nee dus, hij is van Javaans teakhout en deels bedekt met bladgoud.

Heeft de koningin een huissleutel is het vijfde deeltje in een serie met vragen van kinderen over onder andere Europa (Spreken we in Europa straks allemaal Europees?), de politie (Krijgt de politie ook wel eens een bon?) en Artis (Drinken vissen water?). Tientallen vragen van kinderen en eigenlijk zijn de vragen het leukst. - Heeft de koningin een beste vriendin? - Waar worden de boodschappen gedaan? - Gaat de koningin wel eens fietsen? - Heeft ze alleen maar merkkleding of ook wel eens iets van de HEMA? - Poetst de koningin haar tanden zelf? - Is de koningin echt heel rijk? enzovoorts, enzovoorts.

Journalist Cor de Horde geeft in een prettige stijl antwoord waar bij hij net niet te veel op de hurken gaat zitten en diverse leuke weetjes en nieuwtjes brengt. Zo leren we dat de koningin wel een computer heeft maar hem niet gebruikt. Ze heeft drie vaste kappers die haar kapsel mogen doen en haar lievelingskleur is niet oranje maar blauw. En misschien wel het meest opmerkelijk: haar kranten worden altijd vantevoren even gestreken zodat ze geen vieze handen krijgt. De variatie van vragen en antwoorden is groot, het gaat over haar lievelingsdier en favoriete muziek maar ook over staatsrecht en haar takenpakket.

De Horde heeft duidelijk een grote sympathie voor het koningshuis en Beatrix in het bijzonder, dat is logisch want hij is medewerker van Vorsten Royale. Hij is weinig kritisch en gaat uit van het romantische beeld van het koningshuis waarin een koningin nou eenmaal een deftige dame is die dure kleren en sieraden draagt en een grote hofhouding heeft. Op de vraag of de koningin echt heel rijk is stelt hij: "Ze houdt van mooie en stijlvolle dingen en die zijn vaak erg kostbaar. Als je het leven leidt van een koningin, kost dat gewoon heel veel geld". Hoezo gewoon? Ergens anders stelt hij weer dat 'de familie het geld niet zomaar over de balk gooit, ze zijn in veel opzichten best zuinig'.

Dat oranje-boven toontje gaat een beetje irriteren. Geen woord over het bestaan van Republikeinen of andere criticasters. De Horde gaat uit van een heel traditioneel beeld van het koningshuis en dat is een zwak punt. Niet dat hij een super-kritisch boekje had moeten schrijven maar nu neigt het wel een beetje naar propaganda. Hij neemt het onomwonden voor het Koninklijk Huis op als het gaat om de onenigheid met de pers.

Het is een leuk en leerzaam boekje maar het had wel wat spannender gekund. Complimentje voor de eenvoudige maar doeltreffende illustraties van Irene de Goede. En oh ja, ze heeft een huissleutel, meerdere zelfs want ze heeft meerdere huizen en paleizen. Maar dat is natuurlijk heel gewoon als je het leven van een koningin leidt.

Jaaps boekencijfer: 7.4

De dood in de ogen

Rachel Ward - Deadline


In Amerika is dit boek uitgegeven onder de titel Numbers en dat dekt meer de lading dan het wat thriller-achtige Deadline dat notabene ook een Engels woord is. Had het dan bij Numbers gehouden of een titel met nummers, getallen of datums. Want vooral om dat laatste gaat het in dit boek. Als mensen haar aankijken, ziet Jem hun sterfdatum voor zich. Ze krijgt op een of andere manier die getallenreeks door en in alle gevallen blijkt het te kloppen. Je zal het maar hebben. Rachel Ward werkt dit gegeven in haar debuutroman in eerste instantie vernuftig uit. Jem is na de dood van haar junkie-moeder, die aan een overdosis overleed, in een pleeggezin terecht gekomen maar het wil allemaal niet echt vlotten. Ze leert Spider kennen, een andere drop-out die net als zij geschorst is van school. Met hem struint ze door Londen en komen ze terecht bij het reuzenrad de London Eye waar Jem bij alle mensen in de rij dezelfde sterfdatum ziet en dat blijkt de datum van die dag te zijn. Ze weten nog net te weg te komen voordat er een bom ontploft en vanaf dat moment zijn ze op de vlucht want de twee jongeren zijn vanaf dat moment de meest gezochte mensen van Engeland. Spider heeft een donkere huidskleur en Jem vertrouwt niemand dus ze zijn niet van plan zich aan te geven. Er is echter 1 complicatie: Jem kan zien dat de sterfdatum van Spider al over een week is. Dat is extra vervelend nadat de twee elkaar wel erg leuk gaan vinden.

Het zien van de sterfdata van mensen is een fascinerend gegeven waar Ward helaas niet genoeg gebruik van maakt. Het grootste gedeelte van de roman staat in het teken van een soort Bonnie & Clyde-achtig verhaal waarin de twee met gestolen auto's en te voet de politie te slim proberen af te zijn terwijl ze hun eigen portretten in de krant zien staan en ondertussen ook nog eens smoorverliefd worden op elkaar. En dat is bijzonder voor een meisje dat niemand vertrouwt en weinig op heeft met aanraking en intimiteit. In het laatste gedeel van Deadline spelen de sterfdata weer een prominente rol en weet Jem ze een plek te geven. Want ze is allesbehalve blij met die gave.

Deadline is een vrij sombere roman over uitzichtloosheid en eenzaamheid waar een vleugje spiritualiteit doorheen loopt. Ward doet daar echter geenszins romantisch over; Jem heeft eigenlijk alleen maar last van haar gave zeker als deze bekend wordt bij het grote publiek dat meteen in de rij staat om hun persoonlijke datum te vernemen. De roman was sterker geweest als Ward meer had ingezoomd op die sterfdata en het wat trage vluchtverhaal had gecomprimeerd. Ze zet echter wel een aantal sterke karakters neer waaronder Spider en zijn oma Val maar vooral Jem. Door haar onzekerheid en zwaarmoedigheid helt Deadline af en toe over naar een loodzwaar boek maar Ward blijft net aan de goede kant. De titel doet misschien een thriller vermoeden maar het is veel meer een psychologische jeugdroman in de Lemniscaat-traditie.

Een bijzonder gegeven maakt nog niet direct een goed boek maar Ward komt een heel eind. Ze is bezig met een vervolg terwijl het verhaal rond Jem wel klaar lijkt.
In ieder geval een schrijfster om in de gaten te houden.

Jaaps boekencijfer: 7.2

Gebr.: nog steeds adembenemend

Ted van Lieshout – Gebr.

Luuk redt het dagboek van zijn overleden broer Marius (Maus)voordat hun moeder de spullen van haar zoon gaat verbranden. Door er niet in te lezen maar er zelf in te schrijven, eigent hij zich het dagboek toe maar uiteindelijk kan hij de verleiding niet weerstaan en komt hij er achter dat zijn broer allang van zijn geheim op de hoogte was. Beide broers worden verliefd op jongens. Luuk is van de binnenwereld terwijl Maus er opener en luchtiger mee omging. Hoe geheim is je grootste geheim?


Ted van Lieshout schreef in 1996 een roman die in 2009 volstrekt niet verouderd is want over universele en tijdloze thema’s gaat is en ver uitstijgt boven het gemiddelde jeugdboek. Dertien jaar geleden hapte ik naar adem en ook nu kan ik het boek weer niet wegleggen. Gebr. is opnieuw uitgegeven ter gelegenheid van de aan Van Lieshout toebedeelde Theo Thijssen-prijs en wellicht vindt de roman zijn weg naar een nieuw publiek van jong-volwassenen. Jongeren die in de coming-out zitten maar alle jongeren die worstelen met hun gevoelens, met volwassenen, met de strijd tussen hun binnen- en buitenwereld. Het is een boek vol liefde zonder dat het ook maar een moment zoet is. Gebr. is eerder rauw en prikkelend en soms zelfs woedend. Het viel me opnieuw op hoe scherp de moeder is beschreven. Het lukt de gezinsleden niet echt om elkaar te bereiken na het overlijden van Maus maar ze verliezen elkaar ook weer niet helemaal. Van Lieshout geeft vrij nauwkeurig weer dat je er uiteindelijk alleen voor staat en zelf je weg in het leven moet zoeken. De structuur van Gebr. is nogal ingenieus maar staat volledig in het teken van het verhaal en staat zichzelf niet in de weg. Het boek is een ervaring, een soort van trip. En het zegt veel dat ik dat bij herlezing nog steeds zo ervaar.

Jaaps boekencijfer: 9.0

Vier genomineerden voor Archeonprijs

Komende zaterdag wordt de nieuwe Archeon Prijs voor het beste historische jeugdboek van de afgelopen 3 jaar uitgereikt. Van de longlist zijn 4 boeken over die in aanmerking komen.

Manhatan - Rob Ruggenberg
Meisje aan de ketting - Lydia Rood
Oorlogsgeheimen - Jacques Vriens
Oorlog zonder vader - Martine Letterie

Er is hernieuwde belangstelling voor het historische jeugdboek, mede door de oprichting van de Schrijvers van de ronde tafel.

Gouden Lijst voor Els Beerten

De allereerste Gouden Lijst is toegekend aan Allemaal willen we de hemel van Els Beerten. Mirjam Oldenhave en Edward van de Endel waren ook genomineerd voor respectievelijk Voor jou 10 anderen en De Gelukvinder. Een groep recensenten nomineerde, enkele jeugdboekenschrijvers zaten in de uiteindelijke jury. Wie dit blogje wat vaker leest, weet dat ondergetekende zeer content is met deze uitslag. Van de Vendel schreef een belangrijk boek dat iedereen moet lezen maar Beerten schreef zo'n zeldzaam hoogstaand gelaagd jeugdboek dat deze literaire prijs meer dan verdient.

De initiatiefnemers van de Gouden Lijst (Hans Hagen en Ted van Lieshout) vonden dat de prijs er moest komen omdat de Gouden Zoen ineens verdween. Er was geen specifieke prijs meer voor jeugdboeken voor 12+-ers. Nu dus weer wel. Althans dit jaar. Hopelijk komt er een vervolg. Zal wel van het geld afhangen. Goed initiatief natuurlijk want juist deze categorie boeken valt nogal eens tussen wal en schip.

bron

Bang, banger, bangst!

Angsten Academie - Gitty Daneshvari

Welke vind jij leuker?

De oorspronkelijke titel is School of Fear en dan ziet het er zo uit:

In Nederland heet het Angsten Academie en dan ziet het er zo uit:


Het eerste van een serie van 4 boeken dat nogal als een hype in de markt is gezet. De filmrechten waren al verkocht voordat het eerste deel was verschenen. Iedereen probeert de volgende Harry Potter-rage te ontketenen maar dat komt natuurlijk maar 1 x in de honderd jaar voor. Zowel qua niveau als verkoopcijfers. Angsten Academie is niet meer dan een aardige poging en zeker een originele al zijn er zeker overeenkomsten. Net als Zweinstein is de Angsten Academie een school die voor de buitenwereld onbekend is en waar bovenmatig geheimzinnig over wordt gedaan. Er wordt eveneens les gegeven door zeer merkwaardige onderwijzers en waar doen voorwerpen als Supersterke Stinkstenen of Groenlands Schimmelslijm toch aan denken? Kortom, iets minder opvallend meevaren op het succes van Rowling had de auteur niet misstaan.

Vier kinderen met een ernstige fobie worden door hun ouders naar een geheim zomerkamp gestuurd waar ze van hun angsten moeten worden afgeholpen. Theo is bang voor de dood, Garrison voor water, Lulu heeft claustrofobie en is doodsbang voor liften en Madeleine voor insecten en dan met name spinnen. Mevrouw Wellington is de eigenzinnige directrice van die nogal mysterieuze Angsten Academie waar meer vreemde types rondlopen zoals meneer Schmidt waarvan het niet helemaal duidelijk is of hij nu doof of blind is en Leonard von Munchhausen die om alles wil wedden. De vier kinderen moeten niks de school en weinig van elkaar en willen het liefst zo snel mogelijk naar huis maar worden toch in een avontuur getrokken waarin ze wel samen moeten optrekken.

De vier kinderen zijn de belangrijkste karakters in dit boek en hun angsten zijn behoorlijk realistisch. Je kunt nog zo goed in sport zijn maar als je bijna bij alles wordt geremd omdat je als de dood bent voor water dan kent je leven veel beperkingen. Angst speelt de hoofdrol in dit boek, al gaat het bij deze kinderen om meer dan dat. Zij lijden aan een heuse fobie. Daarmee heeft Daneshvari een boeiend thema te pakken want zoals de ondertitel zegt: Iedereen is wel bang voor iets. En dat kan uit de hand lopen, zo blijkt uit dit boek maar ook uit het echte leven. Daneshvari gaat op een luchtige en grappige manier met de angsten. Ze neemt ze serieus maar relativeert ze ook direct weer. ('Wil je niet overwegen om van angst te wisselen', vraagt de vader van Madeleine als ze in het vliegtuig zitten).

Waar kun je allemaal wel niet bang voor zijn? Ieder hoofstuk wordt voorafgegaan door de omschrijving van een, niet altijd even bekende, fobie. Zo bestaat er Peladofobie (angst voor kale mensen), Lachanofobie (angst voor groente) en Consecotaleofobie (angst voor eetstokjes) en zelfs de angst voor pindakaas die aan je gehemelte blijft plakken heeft een benaming: Arachibutyrofobie. Maar je kunt ook bang zijn voor katten, voor de zon, voor spiegels of niet naar school of in bad durven. Het lijkt af en toe onzin maar bij inspectie blijkt de lijst met angsten inderdaad enorm en kan de auteur nog wel wat deeltjes voort.

Als poging om angsten bespreekbaar te maken en er enige relativering op los te laten, is dit boek zeker geslaagd. Daneshvari kan met haar Angsten Academie echter op geen enkele manier in Rowlings voetsporen treden. Geen nieuwe Harry Potter. Wel een leuk thema en hopelijk werkt de auteur de angsten in de volgende delen wat meer uit. Daar ligt de kracht van dit boek en iets minder in alle malle bijfiguren en hilarische ontwikkelingen. De plot is logisch en nogal voorspelbaar maar opent de weg voor de volgende delen.

Jaaps boekencijfer: 7.3

School of fear: website

Kanshebbers op de Gouden Griffel (7 en slot))

In 1985 verscheen Roltrap naar de maan, het kinderalbum van de Nederlandstalige popgroep Het Klein Orkest. Vrolijke liedjes over een spin, een blauwe step en een dromedaris die commissaris is en een bijzonder slotnummer. Dat laatste nummer is een vertelling op muziek over een koning die de dood wil uitbannen. Hier kun je De Ballade van de Dood van het Klein Orkest horen. De koning krijgt het voor elkaar om de dood te laten sterven en zijn het volk het eeuwige leven te geven. Maar tja, dat blijkt ook geen pretje: altijd maar feesten en plezier maken en bovendien werd het wel erg druk en vol omdat er niemand doodging. De dood hoort bij het leven. Een lichtvoetige, speelse manier om kinderen met de dood te laten kennismaken en bijna 25 jaar later moet iemand gedacht hebben: daar zit nog wel een mooi prentenboek in. De Zuidsfrikaanse tekenaar Piet Grobler maakte van de koning een leeuw en de onderdanen zijn dieren in alle soorten en maten. Geen uitgebreide dierentuin, daarvoor zijn de dieren net iets te atypisch en menselijk getekend. Wel vrolijke prenten die de prachtige ballade prima ondersteunen. Een feestelijk en vrolijk boek over de dood, en over het leven natuurlijk. Misschien een beetje gemakkelijk om een bestaande tekst te nemen maar in dit geval mag het: De Ballade van de Dood is een klassieker en beter laat dan nooit is er nu ook een prentenboek van.

Jaaps boekencijfer: 8.2

p.s. Dit was de laatste bespreking van de 8 Zilveren Griffelwinnaars (eenmaal besprak ik er 2 tegelijk). Op 6 oktober wordt bekend gemaakt welke van deze boeken de Gouden Griffel van 2009 wint. Afgaande op de boekencijfers is mijn top 3

1. Het geheim van de keel van de nachtegaal
2. Opa laat zijn tenen zien
3. De Ballade van de dood

Als ik het zou moeten voorspellen zou ik mijn nummer 1 ook op 1 zetten. Het geheim van... heeft bijna alle prijzen al gewonnen dus de jury kan dat laat meewegen en een andere keuze maken. Dan tip ik nog Een halve hond heel denken van Joke van Leeuwen omdat ze nou eenmaal Joke van Leeuwen is (al kwam ze er bij mij het slechtst vanaf van deze boeken) en Duivendrop van Dirk Weber omdat het de enige roman is. Stiekem zou ik het heel leuk vinden als Opa laat zijn tenen zien, de gedurfde en originele stripgedichtenbundel waarvan binnenkort een nieuw deeltje verschijnt, er met de prijs van door zou gaan.

Wat biedt het jeugdboeken-najaar?

Dit wordt het nieuwe logo! Ik ben er best al trots op terwijl ik er niks aan gedaan heb. De lancering van de site is natuurlijk het belangrijkste evenement van dit najaar, alhoewel: morgenochtend, zaterdagochtend dus, de aftrap van mijn jeugdboekenrubriek in het nieuwe radio 2 programma SnoTime!. Het programma is van 6.00 tot 9.00 en ik zit gelukkig in het het laatste half uur, na half 9 dus. Wekelijks zal ik 2 jeugdboeken signaleren en bespreken. Vanaf eind deze maand zijn de radiobesprekingen dus terug te luisteren op de nieuwe website JaapLeest, die dit blog gaat vervangen.

En er verschijnen ook nog nieuwe boeken. Een heleboel. Ze worden dit weekend traditiegetrouw gepresenteerd op de Manuscripta in Amsterdam, de opening van het boekenseizoen. Hieronder alvast een voorproefje.

Vanaf 8 oktober de kinderboekenweek over Snoepen en Eten. Non-fictie schrijver Jan Paul Schutte haakt met zijn kinderboekenweekgeschenk in op dat thema en er (her)verschijnt een lading aan kinderkookboeken en dergelijke.

Ik ben benieuwd naar de serie van uitgeverij Leopold onder de noemer De schrijvers van de ronde tafel waarin auteurs de Tweede Wereldoorlog opnieuw bij kinderen onder de aandacht willen brengen, en dan met name de wat minder bekende aspecten daarvan. Lydia Rood schijft in Opgejaagd bijvoorbeeld over het lot van de Sinti-zigeuners.

Uit het buitenland de opvolger van Hongerspelen van Suzanne Collins onder de titel Vlammen. Eindelijk een nieuw jeugdboek van Mark Haddon die met Het Wonderbaarlijke Voorval Met De Hond In de Nacht een boek schreef dat vrijwel iedereen gelezen heeft. Kijken of dat met Boem! (of 70.000 lichtjaren van huis) ook gaat lukken. En een van de hipste schrijvers van dit moment, Dave Eggers, komt met een soort bewerking/hervertelling of hele nieuwe versie van Max en de Maximonsters. De klassieker van is namelijk verfilmd door Spike Jonze en gaat Max en de Wild Things heten, zo te zieten ook in de Nederlandse vertaling.

Problemen en ellende: Actrice Erna Sassen, zal voor mij altijd aan Medisch Centrum West verbonden blijven, komt met het Dit is geen dagboek over een jongen die de woede over de zelfmoord van zijn moeder van zich afschrijft.

Een nieuw deel in de, in korte tijd al veelbesproken en behoorlijke belauwerde, Slash-serie van uitgeverij Querido waarin een jeugdboekenauteur in samenwerking met een jongere diens levensverhaal tot een roman verwerkt. In dit geval verwerkte Bibi Dumon Tak het verhaal van Castel die gepakt werd als smokkelaar van cocaine en uiteindelijk uit de gevangenis vluchtte tot het boek Latino King.

De meeste bijzondere titel, dus niet het boek maar de titel, van dit najaar is die van de nieuwe roman van Angelo Vergeer: Hein. De jongen die zijn moeder in de vriezer stopte over een jongen die nog geen afscheid kan nemen van zijn overleden moeder.

Mr Finney zal ongetwijfeld veel publiciteit krijgen. De creatie van Prinses Laurentien en Sieb Posthuma is bedoeld om kinderen bewust te maken van de klimaatverandering en duurzaamheid. Hopelijk is het inhoudelijk wat beter dan de boekjes van andere auteurs die vooral aandacht kregen vanwege hun naam zoals Ayaan Hirsi Ali en Madonna.

Nou ja, er verschijnt nog veel en veel meer. Boeken die veel gaan verkopen zoals Je bent van mij van Maren Stoffels en Hans Kuyper en boeken waar door recensenten veel van wordt verwacht zoals Het verbond van de bliksems van Isabel Hoving, die zo verrassend debuteerde met De gevleugelde kat dat nu eindelijk een opvolger krijgt.

Laat het nu maar gaan regenen en waaien!

Lekker weg in eigen land

Overal en ergens. Op reis door Nederland in 50 voorleesverhalen. - Arend van Dam & Alex de Wolf

Het derde boek in een populaire serie. Het vorige deel In een land hier ver vandaan werd door een grote boekhandelketen tot jeugdboek van het jaar uitgeroepen en het eerste deel Lang Geleden werd meteen al goed verkocht en kreeg prijzen. Het is eenvoudig van opzet: kort verhalen over plekken en gebeurtenissen, in dit boek gekoppeld aan de twaalf provincies. Begonnen de vorige verhalen allemaal met het zinnetje In een land hier ver vandaan... of Lang geleden...., zo beginnen ze in dit boek consequent met Overal in ons land.... Het aardige aan dit boek is dat er niet louter voor de al te voor de hand liggende thema's is gekozen. Dus niet alle toeristische hoogtepunten van Nederland maar ook de Friese meren, Philips en de forten van de Stelling van Amsterdam of de Gouden Bocht aan de Amsterdamse grachten. Aan iedere plek wordt een verhaaltje gewijd dat goed is voor te lezen, dat redelijk educatief is zonder opgelegd pandoer. Door er een verhaaltje van te maken, maakt Van Dam de plekken toegankelijk en soms spannend (de orkaan waardoor een deel van de Domkerk instortte) of interessant.

Alex de Wolf verzorgt weer alle tekeningen en schilderijtjes in het pak. Een illustrator met twee gezichten lijkt het wel. Sommige prenten zijn schitterend, bijvoorbeeld die van De Dom en andere plaatjes zijn nogal simpele en flauwe tekeningetjes. Overal en ergens is al met al een gevarieerd boek en een prima handvat om ons land beter te leren kennen.

Jaaps boekencijfer: 7.5

Thea Beckmanprijs voor historisch jeugdboek wordt Archeonprijs

Op 19 september 2009 zal de Archeonprijs uitgereikt worden aan het beste historische jeugdboek uit 2007, 2008 en voorjaar 2009. Deze prijs vervangt de Thea Beckmanprijs die in 2007 voor het laatst uitgereikt is. Toen won Noella Elpers met het boek Doleres. De Thea Beckman prijs is 4 x uitgereikt, daarvoor heette het dan weer de Historisch Nieuwsblad Bontekoeprijs die in 2003 werd gewonnen door Beckman zelf voor het boek Gekaapt!

Sindsdien was er geen prijs meer voor het mooiste jeugdboek gebaseerd op een echt gebeurd verhaal uit de geschiedenis. Schrijver Arend van Dam heeft het initiatief genomen de prijs nieuw leven in te blazen en Archeon als sponsor gevonden.

Boeken die in aanmerking komen voor de Archeonprijs kun je hier vinden. Van 7 schrjivers zitten er 2 boeken bij en van Martine Letterie en Peter Smit maar liefst drie boeken.